İşverenlerce zorunlu sebebin varlığı halinde işçilere ücretli izin verilebilmektedir. 4857 Sayılı İş Kanunu hükümleri kapsamında ücretli izin verebilme hakkını işverene tanınmıştır. Kanun hükümleri gereğince yıllık ücretli izin verilmesi işverenin yönetim hakkı kapsamında olmakla birlikte izin verilmesi hususunda işçinin onayına ihtiyaç duyulmamaktadır. Ücretli izini ücretsiz izinden ayıran husus da budur; işçinin talebi ya da yazılı kabulü olmaksızın işveren tarafından tek tarafı olarak ücretsiz izin uygulamasına geçilmesi mümkün değildir. Bu sebeple işçinin ücretsiz izin talebi olmayan hallerde bu virüs kapsamındaki günlerde işverenler yıllık ücretli izin kullandırma yoluna başvurabilir.
Yazı İçeriği
1. Yıllık İzin Nedir?
2. Yıllık İzin Süreleri Nelerdir?
3. Yıllık İzin Kullanımı
4. Pandemi Sebebi İle İşverenler İşçilere Yıllık İzin Kullandırabilir mi?
5. İşverenler Yıllık İznin Kullanılacağı Zaman Dilimini Belirleyebilir mi?
6. Pandemi Sebebiyle İşyerlerinde Toplu İzin Uygulanabilir mi?
7. Birkaç İşçinin Toplu İzin Uygulamasının Dışında Bırakılması Mümkün mü?
Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’nin “İzin İsteği ve Verilmesi” başlığı altında düzenlenen 8. maddesi; işverenin çalışanın yıllık izin kullanımı talebi ile bağlı olmadığı belirtilmiş fakat izin verme konusunda işverenlerin her daim dürüstlük ve iyi niyet kuralları çerçevesinde ücretli izin kullandırılabilmesi mümkün kılınmıştır. Yerleşik Yargıtay içtihatlarında da, yıllık izin süresi ve zamanının belirlenmesi konusu işverenin yönetim hakkı kapsamında değerlendirilmektedir.
1. Yıllık İzin Nedir?
Yıllık izin, işçilerin yıl boyunca yaptıkları çalışmalara karşılık fiziksel ve psikolojik bütünlüklerini ve sağlıklarının korunması için tanınan yasal dinlenme hakkıdır. Yıllık izin, ücret ve ücretsiz olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Lafzından da anlaşılacağı üzere ücretli izin işverenin inisiyatifinde olan ve izin yapılması halinde herhangi bir ücret kesintisi ile karşılaşılmayan izin türüdür. Ücretsiz izin ise işçinin talebi ve işverenin onayı çerçevesinde verilen bir izin olup kullanılması halinde izin alınan günler kadar ücret kesintisi yapılan izindir. Bu konu hakkında daha detaylı bilgiye sahip olmak için sitemizde yer alan “Yıllık Ücretli İzin Hakkı ve Süreleri” isimli yazıyı inceleyebilirsiniz.
2. Yıllık İzin Süreleri Nelerdir?
Yıllık izin süreleri, işçinin hizmet süresine göre değişkenlik arz etmektedir;
- 1 yıldan 5 yıla (5 yıl dahil) olanlara 14 günden,
- 5 yıldan fazla fakat 15 yıldan az kıdeme sahip işçiler için 20 günden,
- 15 (dahil) ve daha fazla kıdem sahiplerine 26 günden az olamaz.
İşbu süreler azami olup bu yönde anlaşılıp sözleşmede yer verilmesi halinde işveren tarafından uzatılabilmektedir.
3. Yıllık İzin Kullanımı
Çalışanlar, yıllık iznini işveren onayı alınmak şartı ile çeşitli düzenleyebilmektedirler. Fakat bölünebilmesi için karşılıklı olarak anlaşmak gerekmektedir. İş Kanununda ise yıllık ücretli izin sürelerinin, tarafların anlaşması ile bir bölümü 10 (on) günden aşağı olmamak üzere bölümler hâlinde kullanılabileceği hüküm altına alınmıştır. Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği uyarınca işçi, yıllık iznini kullanmayı planladığı günden en az 1 ay öncesinde; yıllık ücretli izin talebini işverene yazılı olarak bildirir.
Yıllık izin, işçi ve işveren açısından hem hak hem de yükümlülüktür. İş Kanunda yıllık izin hakkından vazgeçilemeyeceğine, paraya çevrilemeyeceğine ve bu haktan feragat edilemeyeceğine de dikkat çekilmiştir. Dolayısıyla yıllık izne hak kazanan işçisine yıllık iznini kullandırmak işverenlerin yetkisi kapsamında olduğu gibi aynı zaman da işverenler açısından bir yükümlülüktür. Hal böyleyken işveren işçiye, işçinin bu yönde isteği olmasa dahi yıllık ücretli izin kullandırabilir.
4. Pandemi Sebebi İle İşverenler İşçilere Yıllık İzin Kullandırabilir mi?
Yıllık izin kullandırmak işverenler açısından da bir yükümlülük olduğundan Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak kabul edilen Corona Virüs etkisinin söz konusu olduğu bugünlerde ortaya çıkacak zararların azaltılması amacıyla işçinin menfaati olduğunu da gözetilerek işverenlerin, eşitlik ilkesini de gözeterek işçilere yıllık ücretli izin kullandırmasının mümkün olduğu kanaatindeyiz. Ancak bu tür bir kararda işyerindeki çalışma barışının da gözetilmesi gerektiğini önemle belirtmekteyiz.
5. İşverenler Yıllık İznin Kullanılacağı Zaman Dilimini Belirleyebilir mi?
Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’nin 8’inci maddesinde; işverenlerin işçinin yıllık izin kullanma tarihi talebiyle bağlı olmadığı, işçinin talebi, aynı tarihe denk gelen izin istekleri ve iş durumu dikkate alınarak işveren tarafından yıllık iznin kullanılacağı zaman diliminin belirlenip işçiye başka bir izin tarihinin önerilebileceği ifade edilmiştir.
6. Pandemi Sebebiyle İşyerlerinde Toplu İzin Uygulanabilir mi?
Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’nin “Toplu İzin’’ başlıklı 10’uncu maddesinde;
“İşveren veya işveren vekili Nisan ayı başı ile Ekim ayı sonu arasındaki süre içinde, işçilerin tümünü veya bir kısmını kapsayan toplu izin uygulayabilir”
Şeklinde bir ifade kullanılmış olup Corona virüsünün ulusal düzeydeki etkisinin bu aylara da sirayet etmesi halinde işveren tarafından toplu izin kullandırabilmesi mümkündür diyebiliriz. Toplu izin uygulaması kapsamında geçirilen süre, işçilerin sahip olduğu yıllık izin süresinden mahsup edilir. Henüz bir yıllık kıdeme sahip olmadığı için hukuken yıllık izin hakkı elde etmemiş işçiler de toplu izin uygulamasına dahil edilebilir.
7. Birkaç İşçinin Toplu İzin Uygulamasının Dışında Bırakılması Mümkün mü?
Bu soruya ilişkin Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’nin 11’inci maddesinde;
“Toplu izin uygulanması halinde işveren veya işveren vekili, işyerinin korunması, işyerindeki araç, gereç, donatım veya makinelerin bakımı, hazırlanması, temizlenmesi veya güvenliğinin sağlanması gibi zorunlu durumlar için yeter sayıda işçiyi toplu izin dışında tutabilir. Bu durumda olanların yıllık izinleri toplu izin döneminden önce veya sonra diledikleri tarihte verilir.”
Denilmek sureti ile de belirtildiği üzere, zorunlu durumlarda yeter sayıda işçi toplu izin uygulamasının dışında tutulabilir. Dolayısıyla virüsün olduğu bugünlerde de toplu izin uygulaması söz konusu ise yeter sayıda işçi toplu izin uygulaması dışında tutulabilir.
