Günümüzde tüketicilerin gerçekleştirdiği satın alımların büyük bir bölümü taksitle satın alım şeklindedir. Gerek satın alınan ürün veya hizmetin bedelinin tek seferde ödenmesinin zorluğu, gerekse gerçekleştirilen kampanyalarla faiz ödemeksizin taksit fırsatı sağlanması taksitle satın alımları tüketici lehine avantajlı hale dönüştürmektedir. Bununla yanında mevzuatta yapılan düzenlemelerle taksitle satış sözleşmelerinde tüketicinin cayma hakkı da özel olarak düzenlenerek tüketicinin korunması amaçlanmıştır. Bu yazımızda da taksitle satışlarda tüketicinin cayma hakkı üzerinde durulacaktır.
Yazı İçeriği
1. Taksitle Satış Sözleşmesi Nedir?
2. Genel Olarak Sözleşmeden Cayma Hakkı Nedir?
3. Taksitle Satış Sözleşmelerinde Cayma Hakkı Nasıl Kullanılır?
4. Cayma Hakkının Kullanılamayacağı Haller
5. Cayma Hakkının Kullanılmasının Sonuçları
6. Uyuşmazlık Çıkması Halinde Görevli ve Yetkili Mahkeme
Tüketicinin korunmasına yönelik düzenlemeler genel olarak 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da bulunmaktadır. Taksitle satış sözleşmesi ve bu sözleşmeden cayma hali de bu kanunda düzenlenmekle birlikte taksitle satış sözleşmeleri bakımından ayrıca Taksitle Satış Sözleşmeleri Hakkında Yönetmelik de bulunmakta olup işbu yazımızda her iki mevzuattaki düzenlemeler nazara alınarak açıklamalara yer verilecektir.
1. Taksitle Satış Sözleşmesi Nedir?
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da taksitle satış sözleşmesi; satıcı veya sağlayıcının malın teslimi veya hizmetin ifasını üstlendiği, tüketicinin de bedeli kısım kısım ödediği sözleşme olarak tanımlanmıştır. Görüleceği üzere taksitle satış sözleşmesinin ayırt edici unsuru tüketicinin alım bedelini kısım kısım ödemesidir.
Bununla birlikte yine Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da taksitle satış sözleşmesi bakımından bir geçerlilik şartı öngörülerek yazılı olarak yapılmayan taksitle satış sözleşmelerinin geçerli olmayacağı düzenlenmiştir.
Şu durumda yazılı olmayan bir taksitle satış sözleşmesi kapsamında satıcı malı veya hizmeti sağlamak zorunda olmadığı gibi tüketici de bedeli ödemek zorunda olmayacaktır. Fakat satıcı taraf satım bedelini aldıktan sonra sözleşmenin yazılı olarak yapılmadığını iddia ederek malı veya hizmeti sağlamaktan da kaçınamayacaktır.
2. Genel Olarak Sözleşmeden Cayma Hakkı Nedir?
Sözleşmeden cayma, sözleşme taraflarından birinin tek taraflı olarak sözleşmeyi feshetmesi şeklinde tanımlanabilir. Esasında sözleşmenin feshi, sözleşmeyi fesheden tarafa bir takım yükümlülükler de yüklemektedir.
Buna göre sözleşmeyi haksız olarak fesheden taraf, sözleşmenin karşı tarafına tazminat ödemek zorunda kalabileceği gibi karşı tarafın bu nedenle uğradığı zararı karşılamak zorunda da kalabilir.
Tüketici sözleşmelerinden cayma, kanunun da verdiği yetki ile herhangi bir sebep göstermeden gerçekleştirilen bir işlem olup bu nedenle sözleşmenin feshinden farklı bir anlam taşımaktadır.
3. Taksitle Satış Sözleşmelerinde Cayma Hakkı Nasıl Kullanılır?
Taksitle satış sözleşmenin tarafı olan tüketici yedi gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin taksitle satış sözleşmesinden cayma hakkına sahiptir.
Burada belirtilen yedi günlük süre; hizmet ifasına ilişkin sözleşmelerde sözleşmenin kurulduğu gün; mal teslimine ilişkin sözleşmelerde ise tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin malı teslim aldığı gün başlayacaktır. Ancak satın alınan mal henüz tüketiciye teslim edilmemiş ise malın teslimine kadar olan süre içinde de tüketici cayma hakkını kullanabilir.
Tüketicinin cayma hakkını kullanması, cayma iradesini belirten bir bildirimin satıcıya gönderilmesi şeklinde gerçekleşecektir. Bu hakkın hukuka uygun olarak kullanılabilmesi için bildirimin cayma hakkı süresi içinde satıcı veya sağlayıcıya yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile yöneltilmiş olması yeterlidir.
4. Cayma Hakkının Kullanılamayacağı Haller
Yukarıda belirtildiği üzere tüketici, herhangi bir sebep göstermeksizin cayma iradesini içeren bildirimi satıcıya ileterek cayma hakkını kullanabilir. Bununla birlikte mevzuatta cayma hakkının kullanılamayacağı bazı haller de öngörülmüştür.
Mevzuata göre tüketici malı mutat olarak kullanmışsa artık taksitle alım sözleşmesinden cayması mümkün değildir. Bir başka ifade ile tüketicinin cayma hakkını kullanabilmesi için kendisine teslim edilen malı olağan bir gözden geçirmenin gerektirdiği ölçüde kullanması gerekmektedir.
Ayrıca cayma hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile hizmetin ifasına başlanan hizmet sözleşmelerinde ve tüketicinin satıcıyı bulduğu finansal kiralama işlemlerinde cayma hakkı kullanılamayacaktır.
5. Cayma Hakkının Kullanılmasının Sonuçları
Tüketicinin cayma hakkını kullanması durumunda, satıcı veya sağlayıcı cayma bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren yedi gün içinde almış olduğu bedeli ve tüketiciyi borç altına sokan her türlü belgeyi, tüketiciye hiçbir masraf yüklemeksizin iade etmek zorundadır.
Cayma hakkını kullanan tüketici, sözleşme konusu malı, cayma hakkını kullandığı tarihten itibaren yedi gün içinde satıcıya iade etmekle yükümlüdür. Aksi halde tüketici cayma hakkını kullanmamış sayılır. Hakkın kullanılması durumunda tüketici, malın iade masraflarını yüklenmek zorunda kalacaktır.
Cayma hakkı tamamıyla tüketicinin korunması amacıyla getirilen bir düzenleme olup usulüne uygun şekilde kullanılan bir cayma hakkının satıcı tarafından kabul edilmemesi hukuka aykırı olacaktır.
Satıcının, taraflar arasında söz konusu iadenin gerçekleştirilemeyeceğine yönelik sözleşme imzalandığını ve bu hususun mümkün olmadığını iddia etmesi halinde ise bu nitelikteki bir sözleşme haksız şart teşkil edeceğinden geçerli olmayacaktır.
Bu konuda daha detaylı bilgi edinmek için sitemizde yer alan “Tüketici Aleyhine Sözleşme Genel İşlem Koşullarının Geçersizliği” isimli makalemizi inceleyebilirsiniz.
6. Uyuşmazlık Çıkması Halinde Görevli ve Yetkili Mahkeme
Taksitle satış sözleşmesinden cayma durumunda bir uyuşmazlık çıkması halinde mevzuata göre görevli ve yetkili mahkeme belirlenecektir.
Öncelikle belirtmek gerekir ki uyuşmazlığın tüketici hakem heyetinin başvuru sınırları içerisinde kalması halinde uyuşmazlık tüketici hakem heyetleri tarafından çözülecektir. Resmi Gazetede yayımlanan düzenlemelere göre 2022 yılı için tüketici hakem heyeti başvuru sınırı 15.430,00 TL’dir.
Uyuşmazlık bedelinin tüketici hakem heyeti sınırını aşması halinde ise görevli mahkemeler tüketici mahkemeleri olacaktır. Tüketici mahkemesinde dava açmadan önce arabuluculuk aşamasının tamamlanması zorunlu olup bu konuda daha detaylı bilgi için “Tüketici Davalarında Zorunlu Arabuluculuk” başlıklı yazımızdan faydalanabilirsiniz.
Arabuluculuk aşamasının olumsuz sonuçlanması akabinde tüketici mahkemesinde dava yoluna başvurularak taksitle satış sözleşmesinden cayma hali nedeniyle tüketici haklarını talep edebilecektir.
Yetkili mahkeme bakımından ise 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda yer alan genel yetkili mahkeme olan davalının yerleşim yeri mahkemesi yetkili olacağı gibi tüketicinin lehine olarak tüketicinin bulunduğu yer mahkemesi de yetkili mahkeme olarak kabul edilecektir.
Tüketici Kanunu tarafından pek çok alanda tüketici lehine düzenlemeler getirilmiş olup açılacak davada yargılama harçları bakımından da tüketici lehine bir takım düzenlemeler öngörülmüştür. Bu konuda daha detaylı bilgi için “Tüketici Davalarında Yargılama Giderleri ve Harçlar” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
