Yurt dışına çalışmaya giden bazı vatandaşlarımızın, gittikleri ülkenin vatandaşlığını kazanabilmeleri için, Türk vatandaşlığından çıkmaları şart koşulabilmektedir. Kanun koyucu bu durumdaki vatandaşlarımızın mağduriyetinin önüne geçmek için, Türk vatandaşlığından çıkma izni alınarak çıkılmasını özel olarak düzenleyerek, bu imkandan yararlananlara bazı imtiyazlar tanımıştır. Mavi kart, esasen, izin alarak vatandaşlıktan çıkanların bu özel ve ayrıcalıklı durumlarını gösteren belgedir. Türk vatandaşlığından izin alarak çıkanlar, mavi kartları olmasa bile kendilerine sağlanan haklardan yararlanabilirler.
Bu kişiler için “Mavi Kartlılar” denilen ayrıcalıklı yabancılar statüsü oluşturularak, bazı istisnalar dışında Türk vatandaşının sahip olduğu miras, taşınmaz edinme gibi birçok haklarını korumalarını sağlanmıştır. Yasal düzenlemeler uyarınca aranan şartları taşıdığı sonucuna varılan kişiye, Bakanlık kararıyla, Türk vatandaşlığından çıkma izni verilir.
Yazı İçeriği
Bu düzenlemeye dahil olan eski Türk vatandaşları, seçme ve seçilme, askerlik hizmetini yapma yükümlülüğü gibi vatandaşlara özgü haklar dışında, Türk vatandaşlarının sahip olduğu haklara sahiplerdir. Bu kişiler, Türkiye’ye giriş-çıkış, Türkiye’de ikamet veya taşınmaz edinme ile buna bağlı miras hakları konularında, Türk vatandaşlarının sahip oldukları haklara aynen sahiptirler.
Mavi kartın başvuru şartları, süreci ve sağladığı haklara ilişkin detaylı bilgi için “Mavi Kartlıların Yeniden Türk Vatandaşlığına Geçmesi” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.
1. Çıkma İzni Nedir?
Türk vatandaşları belirli şartları taşıdıkları takdirde yetkili merciden çıkma izni talep etmek suretiyle Türk vatandaşlığını kaybetme imkanına sahiptir. Fakat her vatandaş bu hakkı her zaman kullanamayıp, kanunda belirtilen koşulların mevcut olması halinde çıkma izni başvurusu söz konusu olabilecektir. Bu hak için hangi şartların arandığı 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 25’de belirtilmiştir. Söz konusu hükme göre;
“(1) Türk vatandaşlığından çıkmak için izin isteyen kişilere aşağıdaki şartları taşımaları halinde Bakanlıkça çıkma izni veya çıkma belgesi verilebilir.
a) Ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak.
b) Yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmış olmak veya kazanacağına ilişkin inandırıcı belirtiler bulunmak.
c) Herhangi bir suç veya askerlik hizmeti nedeniyle aranan kişilerden olmamak.
ç) Hakkında herhangi bir mali ve cezai tahdit bulunmamak.”
Konuya ilişkin detaylı bilgi için “Başka Devletin Vatandaşlığına Geçerek Türk Vatandaşlığından Çıkma” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
2. Mavi Kart Nedir?
Mavi Kart, doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığından ayrılan kişilere ve 3. dereceye kadar olan altsoylarına verilen resmi bir belgedir.
Mavi kart, izin alarak vatandaşlıktan çıkanların bu durumunu gösterir bir belge olup vatandaşlıktan izin alarak çıkanlar, mavi kartları olmasa bile kendilerine sağlanan haklardan yararlanabilirler. Yani mavi kart, kurucu nitelikte değil, açıklayıcı nitelikte bir belgedir. Ancak uygulamada, resmi iş ve işlemler ile banka gibi kuruluşlarda herhangi bir aksilik ve gecikme yaşanmaması adına hak sahipliğini gösterir Mavi Kart’ın alınması faydalı olacaktır.
3. Kimler Mavi Kart Edinebilir?
Türk Vatandaşlığı Kanunu (kısaca TVK) m.28’e göre, doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler ile bu kişilerin 3. dereceye kadar olan altsoyları Mavi Kart edinebilir.
Ancak TVK m.28/4 uyarınca, Cumhurbaşkanı, gerekli görmesi halinde üçüncü dereceden itibaren hangi dereceye kadar olan altsoyların bu maddede tanınan haklardan faydalanabileceğini belirleyebilir.
Türk Hukukunda, Türk vatandaşlığının doğumla (aslen) kazanılması, şu yollarla olabilir:
- Soy Bağı Esası: Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği veya dışında doğan çocuk, doğum anından itibaren Türk vatandaşlığını kazanır.
- Doğum Yeri Esası: Türkiye’de doğan ve yabancı ana ve babasından dolayı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumundan itibaren Türk vatandaşıdır.
Türk vatandaşlığını, vatandaşlığa kabul, evlat edinilme, seçme hakkı gibi sonradan kazanan Türk vatandaşları ise, Mavi Kart alamazlar.
“3. dereceye kadar altsoy” tanımına dâhil olan çocuklar, torunlar ve torunun çocukları olan kişilerin, Mavi Kart alabilmeleri için, öncelikle üstsoyuyla soy bağını belgelendirmesi gerekir. Ayrıca bu kişilerin, soy bağını belgelendirmek istediği üstsoyları, Türk vatandaşlığını doğumla kazanmış ve çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybetmiş olmalıdır.
TVK m.27/2’ye göre, Türk vatandaşlığını kaybeden ana ya da babanın talep etmesi ve diğer ebeveynin de buna muvafakat etmesi halinde, reşit olmayan çocukları da kendileri ile Türk vatandaşlığından izinle çıkmış sayılır. Çocuklar için de mavi kart alınabilir.
Mavi kart, izinle vatandaşlıktan çıkanlara verileceği için, vatandaşlıktan çıkma belgesi alınarak çıkılması zorunludur. Vatandaşlığı devam edenlerin, vatandaşlıktan başka şekilde çıkanların veya vatandaşlıktan ıskat edilenlerin mavi kart alma hakları yoktur.
4. Mavi Kartın Sağladığı Ayrıcalıklar Nelerdir?
Mavi kart sahibi kişiler, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28. maddesinde yer alan haklardan faydalanabilecektir. Mavi kartlı kişiler, milli güvenliğe ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla Türk Vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanırlar. Sadece aşağıda belirteceğimiz dört hakka sahip değillerdir;
- Seçme ve seçilme hakkı
- Askerlik yapma yükümlülüğü
- Muafen araç ve ev eşyası ithal etme hakkı
- Asli ve sürekli kamu hizmeti görevinde bulunamazlar
Bu konuda ayrıntılı bilgi edinmek adına “ Mavi Kartlıların Türkiye’de Mülkiyet ve Miras Hakları” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
5. Çıkma İzni ve Mavi Kart Belgesini Vermeye Yetkili Makam
Çıkma izni alarak vatandaşlığın kaybedilmesi için öncelikle kişinin birtakım belgeler ile beraber başvuruda bulunması gerekir. Belgelerde eksiklik olması halinde ilgilisi ile iletişime geçilerek eksik belgelerin ibrazı istenir. Keza, bu kişi hakkında, Emniyet Genel Müdürlüğünden, Kaçakçılık İstihbarat Harekât ve Bilgi Toplama Daire Başkanlığından ve Millî Savunma Bakanlığından re’sen bir arşiv araştırması yapılır. Nihayetinde, yasal düzenlemeler uyarınca aranan şartları taşıdığı sonucuna varılan kişiye, Bakanlık kararıyla, Türk vatandaşlığından çıkma izni verilir.
Diğer taraftan, mevzuatta düzenlenen şartları eksiksiz bir şekilde taşımadığı tespit edilen kişinin, vatandaşlıktan çıkma başvurusunun Bakanlıkça reddedilmesi de mümkündür.
6. Çıkma İzni Başvurusu Reddine Karşı Dava Yolu
Bir vatandaşa çıkma izni vererek vatandaşlıktan çıkma hakkı verilmesi ve/veya mavi kart tahsisi idarenin takdir yetkisindeki işlemlerdendir. Dolayısıyla başvuruya karşı idarenin vereceği karar, idari işlem niteliğinde olacaktır. Bundan ötürü başvurunun reddedilmesi de idari işlem olup söz konusu karara karşı İdare Mahkemelerinde dava açılabilecektir.
Konuya ilişkin ayrıntılı bilgi edinmek için “İdari İşlemlere İtiraz ve İptal Davası” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
7. Sıkça Sorulan Sorular
İdare Mahkemelerinde Avukat Tutma Zorunluluğu Var mı?
Türk Hukuku, tarafların mahkemelerde kendilerini bizzat savunmalarına ve temsil etmesine imkan tanımakta olup, tarafların mahkemelerde temsil edilmek için avukat tutması, bazı istisnalar dışında zorunlu değildir. Bu kapsamda İdare Mahkemelerinde de idare hukuku avukatı tutma zorunluluğu bulunmamaktadır.
Ancak İdare Hukuku mevzuatının karmaşık yapısı, İdari Yargılama Usul Kanununda yer alan sürelerin kesin ve kısa oluşu gibi nedenlerle, dava sürecinin hukukçu olmayan kişiler tarafından yürütülmesi halinde, gerek şekil, gerekse de esas açısından telafisi mümkün olmayan hatalı işlemler yapılabilir. Son derece ayrıntılı düzenlemeler içeren idari yargı sürecinde hak kaybına uğranılmaması için, herhangi bir işlem yapılmadan önce “İdare Hukuku” alanında hizmet veren avukatlardan hukuki destek alınmasını tavsiye ederiz.
Mavi Kart Sahipleri Yurtdışından Türkiye’ye Vergisiz Araç Getirebilir Mi?
Mavi kart sahibi kişilerin, bazı şartları yerine getirmesi halinde MA plaka olarak adlandırılan araçları satın alma ya da yabancı ülkeden getirecekleri araçları MA plakaya çevirme hakları bulunmaktadır.
Mavi Kart Sahibi Olunca Kimlik Numarası Değişir Mi?
MERNİS veri tabanına kayıtlı doğumla Türk vatandaşlığı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden kişilerin kayıtları, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası değiştirilmeksizin Mavi Kartlılar kütüğüne taşınmaktadır.
Mavi Kart Almak İçin Nereye Müracaat Edilmelidir?
Mavi kartlılar kütüğüne kayıtlı kişilerin bizzat kendilerinin talep etmesi halinde düzenlenen belgeyi, iki adet fotoğraf ile birlikte uyruğunu taşıdıkları yabancı ülke makamlarınca düzenlenmiş kimlik kartı ya da pasaport ile yurtiçinde ilçe nüfus müdürlüklerine, yurtdışında ise dış temsilciliklerimize müracaat edildiği durumda mavi kartın düzenlenmesi mümkündür.
Mavi Kart Karşılığında Herhangi Bir Ücret Ödenmesi Gerekir Mi?
Mavi kart, 210 sayılı Değerli Kâğıtlar Kanunu kapsamında yer aldığından, her yıl Maliye Bakanlığında belirlenen değerli kağıtlar bedeli talep edilecektir. (2023 için güncel ücret 83.-TL Türk Lirasıdır.)
Mavi Kartın Herhangi Bir Geçerlilik Süresi Var Mıdır?
Mavi kartın herhangi bir geçerlilik süresi bulunmamaktadır.
Mavi Kart Çocuklar Adına Düzenlenebilir Mi?
Resmî makamlar tarafından verilmiş doğuma ilişkin belgeye dayanılarak bildirimde bulunulması üzerine, Mavi Kartlılar Kütüğünde kayıtlı kişinin çocuğunun kaydı da kütüğe işlenir. Mavi Kartlılar Kütüğünde kayıtlı çocuklar için, ebeveynlerinin müracaatları halinde bu çocuklar adına da mavi kart düzenlenebilecektir.
18 Yaşından Küçüklerin Mavi Kartını Kimler Alabilir?
18 yaşından küçüklerin mavi kartı ana, baba ya da vasileri ile çocuğu aile kütüğüne tescil ettirmek için yetkili olan kişiler tarafından alınabilir.
Mavi Kart Kaybedildiğinde Gazeteye İlan Ve Emniyet Makamlarına Bildirim Zorunluluğu Var Mıdır?
Mavi kartını kaybeden kişinin gazeteye ilan vermesi ya da emniyet makamlarına bildirimde bulunması, kişilerin kendi isteklerine kalmış bir durumdur. Zira, kaybedilen mavi kartın yerine yeni mavi kart alındığında, kaybedilen mavi kart hukuken geçersiz bir hale gelmektedir.
Bu yazı yalnızca bilgilendirme amaçlı yayımlanmış olup, tüm hakları Kulaçoğlu Hukuk Bürosu’na aittir. İdare Hukuku mevzuatı ve özellikle de İdari Yargılama Usul Kanunu, diğer hukuk alanlarına nazaran daha ayrıntılı sayılabilecek kurallar içermekte olup, hak kaybına uğranılmaması açısından, herhangi bir işlem yapılmadan önce “İdare Hukuku” alanında hizmet veren avukatlardan hukuki destek alınmasını tavsiye ederiz.
Yorumlar (01)