Vasiyetname Nedir? Nasıl Düzenlenir?

Vasiyetname, mirasbırakanın ölümünden sonra yerine getirilmesini istediği son arzuları ile mirasının paylaşım şeklini belirlediği yazılı veya sözlü beyandır.

Vasiyetnamenin; resmi vasiyetname, el yazılı vasiyetname ve sözlü vasiyetname olmak üzere üç türü bulunmaktadır. Her üç tür için de Kanun’da oldukça sıkı şekil şartları öngörülmüştür. Bu şekil şartlarına uymayan vasiyetnameler sakat olur. Aynı şekilde vasiyetname yapıldığı sırada vasiyetname yapabilme ehliyetine sahip olunmaması da vasiyetnameyi sakat hale getirir. Ancak vasiyetnamenin bu nedenler dolayısıyla sakat olması onu kendiliğinden geçersiz hale getirmez. Sakat bir vasiyetnamenin hüküm doğurmaması için vasiyetnamenin iptali davası açılması gerekir.

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’muz belirli sınırlamalar çerçevesinde, kişilerin sahip oldukları malvarlığı unsurlarının akıbetini ölümlerinden sonrası için hüküm doğuracak şekilde belirleme imkânı tanımıştır. Kişinin ölümünden sonra hüküm doğuracak nitelikteki bu işlemler ölüme bağlı tasarruf olarak adlandırılmaktadır. Ölüme bağlı tasarruflar vasiyetname ve miras sözleşmesi olarak temelde ikiye ayrılmaktadır. Miras sözleşmesi iki taraflı ölüme bağlı tasarrufken vasiyetname tek tarafı ölüme bağlı tasarruftur. Vasiyetname tek taraflı olarak düzenlendiği gibi tek taraflı olarak geri de alınabilir. Vasiyetnamenin geri alınması için lehine vasiyet yapılan kişinin onayına gerek yoktur.

1. Vasiyetname Nedir?

Vasiyetname, miras bırakanın son istek ve arzuları ile mirasının paylaşım esaslarını belirleyen yazılı belge veya sözlü beyandır. Vasiyetname, resmi memur (noter, hakim vs.) huzurunda yapılabileceği gibi miras bırakanın kendi elyazısı ile veya koşulları varsa sözlü beyan yolu ile de geçerli bir şekilde yapılabilir. Miras bırakan ölüme bağlı bir tasarrufla aşağıdaki işlemleri yapabilir:

• Mirasçılardan birini veya bir kaçını mirasçılıktan çıkarabilir. (TMK m. 510)
• Mirasçı atayabilir. (TMK m. 516)
• Mirasçılardan birine veya üçüncü bir kişiye belirli bir malını vasiyet edebilir. (TMK m. 517)
• Koşullar ve yükümlülükler koyabilir. (TMK m.515)
• Yedek mirasçı atayabilir. (TMK m. 520)
• Art mirasçı atayabilir. (TMK m. 521)
• Vakıf kurulmasını vasiyet edebilir. (TMK m. 526)

Ölüme bağlı tasarruflardan en önemlisi vasiyetnamedir. Kişi vasiyetname ile terekesi üzerinde ölümünden sonra sonuç doğuracak şekilde işlem yapmakta ve bu şekilde terekesinin geleceğine yön vermekte ve yapılmasını arzu ettiği konulara ilişkin tasarrufta bulunmaktadır. Vasiyetnameler tek taraflı olarak yapılan ölüme bağlı tasarruf işlemleridir. Vasiyetnamelerde irade beyanının karşı tarafa ulaşmasına ve karşı tarafın da bunu kabul etmesine gerek yoktur. Vasiyet eden kişi bu işlemleri ölümünden sonra sonuç doğuracak şekilde yapmaktadır. Dolayısıyla miras bırakan, ölümüne kadar her zaman vasiyetnameleri serbestçe ve tek taraflı olarak değiştirebilir. Miras bırakanın sağken vasiyetnameyi değiştirmeyeceğine ilişkin yapılan her türlü şart ve kayıt geçersizdir.

2. Vasiyetname Düzenleme Şartları Nelerdir?

TMK m.502’ye göre vasiyetname yapabilmek için ayırt etme gücüne sahip ve on beş yaşını doldurmuş olmak gerekir.

Hükümden de anlaşılabileceği gibi vasiyetname yapabilmek için iki şart aranmaktadır. Bu şartlardan ilki vasiyetname düzenleyecek kişinin ayırt etme gücüne sahip olmasıdır. Ayırt etme gücü ile ifade edilmek istenen kişinin vasiyetname yapmaya yönelik sebepleri ve akabinde doğacak sonuçları algılayabilecek durumda olmasıdır. Ayırt etme gücü vasiyetnamenin yapıldığı anda bulunmalıdır. Kişinin vasiyetname yapmadan önce ayırt etme gücünden yoksun olması ya da sonrasında ayırt etme gücünü kaybetmiş olması önem arz etmemektedir. Kişi vasiyetname yapıldığı sırada ayırt etme gücüne sahip değilse sonrasında ayırt etme gücünü kazansa dahi vasiyetname geçerli hale gelmez.

Vasiyetname yapabilmenin bir diğer şartı ise on beş yaşını doldurmuş olmaktır. Görüldüğü gibi Kanun kişinin ergin olmasına gerek olmaksızın vasiyetname yapabilmesine imkân tanımıştır.    

3. Vasiyetname Türleri

Vasiyetnamenin; resmi vasiyetname, el yazılı vasiyetname ve sözlü vasiyetname olmak üzere üç türü bulunmaktadır.

3.1. Resmi Vasiyetname

Noter, sulh hâkimi ya da yetkili memur önünde iki tanığın katılımı ile yapılan vasiyetname resmi vasiyetname olarak adlandırılmaktadır.

Kanun’da temelde iki tür resmi vasiyetname düzenleme şekli öngörülmüştür. İlki vasiyetname yapan kişi tarafından okunarak ve imzalanarak yapılan vasiyetname ikincisi ise vasiyetname yapan kişi tarafından okunmadan ve imzalanmadan düzenlenen resmi vasiyetnamedir. Bu iki türün mezcedilmesi suretiyle resmi vasiyetname yapılması da mümkündür. Dolayısıyla resmi vasiyetname kendi içinde okunarak ve imzalanarak, okunmadan ve imzalanmadan, karma türde olmak üzere üç türe ayrılmaktadır. Resmi vasiyetname çok sıkı şekil şartlarına tabi tutulmuştur. Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye “Resmi Vasiyetname Nasıl Düzenlenir” isimli yazımızdan ulaşabilirsiniz.

3.2. El Yazılı Vasiyetname

El yazılı vasiyetname nitelikli adi yazılı şekilde yapılan vasiyetname türüdür. El yazılı vasiyetnamede metnin tamamı, tarih ve imza vasiyetname yapan kişinin el yazısı ile yazılmış olmalıdır. Vasiyetname bilgisayar ortamında ya da vasiyetname yapan kişiden farklı biri tarafından yazılmışsa geçersiz olur.

El yazılı vasiyetnamede düzenleme tarihinin bulunması zorunludur. Düzenleme tarihi olmayan vasiyetname geçersizdir. Vasiyetnamede birden fazla tarihin yer alması vasiyetnameyi geçersiz kılmaz. Birden fazla tarihin olması vasiyetnamenin birden fazla günde yapıldığı anlamına gelmektedir. Yukarıda da belirttiğimiz gibi tarihin de metnin tamamı gibi el yazısı ile yazılması zorunludur.

El yazılı vasiyetnamede imzanın da vasiyetnameyi yapan kişinin el yazısı ile atılması zorunlu olduğundan elektronik imza kullanılması ya da Türk Borçlar Kanunu m.15’te yer alan araçlardan birinin kullanılması mümkün değildir. İmzanın kural olarak metnin bittiği yerde bulunması gerekir. Vasiyetname birden fazla sayfadan oluşuyorsa sayfalar arasında iç bağlantı olması kaydıyla sadece son sayfaya imza atılması yeterlidir.

El yazılı vasiyetnamenin saklanmak üzere açık veya kapalı olarak notere, sulh hâkimine veya yetkili memura bırakılması mümkündür.

3.3. Sözlü Vasiyetname

Vasiyetnamenin üçüncü türü olan sözlü vasiyetname istisnai niteliktedir. Zira sözlü vasiyetname yapılabilmesi için belirli durumlardan birinin gerçekleşmesi ve el yazılı ya da resmi vasiyetname düzenlenmesinin mümkün olmaması gerekir.

Sözlü vasiyetname yapılabilecek durumlar; yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumlar olarak sayılmıştır. Bu gibi olağanüstü durumların varlığı halinde vasiyetçinin resmi veya el yazılı vasiyetname yapma imkânı yoksa vasiyet etmek istediği hususları iki tanığa açıklamak ve onları vasiyetnameyi yazmak veya yazdırmak göreviyle yükümlendirmek suretiyle sözlü vasiyetname yapması mümkündür.

Sözlü vasiyetname oldukça istisnai nitelikte olduğundan Kanun, mirasbırakan için sonradan el yazılı veya resmi vasiyetname yapma imkânının doğması halinde bu tarihin üzerinden bir ay geçince sözlü vasiyetnamenin hükümden düşeceğini hüküm altına almıştır. Belirtilen bir aylık sürenin geçmesi ile sözlü vasiyetname Kanun gereği kendiliğinden hükümden düşmektedir.

4. Vasiyetname ile Yapılabilecek İşlemler

Vasiyetname ile belirli bir mal bir başkasına devredilebilir, mirasçı atanabilir, miras paylaşımına ilişkin kurallar konulabilir, vasiyeti yerine getirme görevlisi atanabilir, yedek ve art mirasçı atanabilir, mirasçılar mirasçılıktan çıkarılabilir, vakıf kurulabilir.

5. Vasiyetname ile Yapılamayacak İşlemler

Mirasbırakan vasiyetname ile saklı paylı mirasçılarının saklı paylarını ihlal edici tasarruflarda bulunamaz. Vasiyetname ile bir mirasçıyı mirastan yoksun kılmak da mümkün değildir.

6. Vasiyetnameden Nasıl Dönülür?

Yukarıda da ifade ettiğimiz üzere vasiyetname tek taraflı bir hukuki işlemdir. Bu nedenle mirasbırakan ölünceye kadar her zaman için bu işlemini geri alabilir.

Geri alma daha sonra farklı bir ölüme bağlı tasarruf yapılması, vasiyetnamenin yok edilmesi ya da vasiyet olunan şeyde sağlararası tasarrufta bulunulması yollarından biriyle gerçekleştirilebilir.

Vasiyetnamenin Ölüme Bağlı Tasarrufla Geri Alınması
Vasiyetname yapan kişi bu vasiyetnameden sonra yapacağı bir başka ölüme bağlı tasarrufta vasiyetnameyi geri aldığını açıkça belirtmek suretiyle vasiyetnameyi geri alabilir. Geri alma beyanında bulunulan ölüme bağlı tasarruf vasiyetnamenin herhangi bir türü olabileceği gibi miras sözleşmesi de olabilir.

Kimi hallerde sonradan yapılan vasiyetnamede önceki vasiyetnamenin geri alınıp alınmadığı açıkça belirtilmemiş olabilir. Sonradan yapılan vasiyetnamede önceki vasiyetnameden dönüldüğü açıkça belirtilmemişse ana kural sonradan yapılan vasiyetnamenin ilk vasiyetnameyi sona erdirmesidir. Ancak sonradan yapılan vasiyetname ilk vasiyetnameyi şüpheye yer vermeyecek şekilde tamamlıyorsa her iki vasiyetname de geçerli olur.

Vasiyetnamenin Yok Edilerek Geri Alınması
Mirasbırakan yapmış olduğu vasiyetnameyi yok etmek suretiyle de geri alabilir. Vasiyetnamenin yok edilmesi vasiyetnamenin okunamayacak hale getirilmesidir.

Burada önem arz eden yok etmenin geri alma niyetiyle yapılmış olmasıdır. Vasiyetname yapan kişinin böyle bir niyeti yoksa vasiyetname bir şekilde yok olmuş olsa dahi geri alınmış sayılmaz.

Vasiyetnamenin Sağlararası Bir Tasarrufla Geri Alınması
Bir malvarlığı unsurunun ölüme bağlı tasarrufa konu edilmesi onun hakkında sağlararası tasarrufta bulunma imkânını ortadan kaldırmamaktadır. Bu nedenle mirasbırakan o malvarlığı unsuru üzerinde vasiyetnamedeki beyanları ile bağdaşmayan bir sağlararası tasarrufta bulunabilir. İşte bu halde de vasiyetname geri alınmış olur. Ancak bu nedene bağlı olarak vasiyetnamenin geri alındığının kabul edilebilmesi için ilgili malvarlığı unsurunun terekede bulunmaması gerekir. Örneğin vasiyet edilen mal üzerinde sonradan sağlararası bir işlemle ipotek konulmuş olması durumunda ipotek edilen mal halen terekede olduğu için hem vasiyetnamenin hem de sağlararası işlemin birlikte gerçekleştirilebilmesi mümkündür; dolayısıyla bu halde vasiyetname geri alınmış olmaz.

7. Vasiyetname İptal Edilebilir mi?

Vasiyetnameyi yapan kişi vasiyetnameyi yaparken ayırt etme gücüne sahip değilse ya da on beş yaşını doldurmamışsa vasiyetname ehliyetsizlik nedeniyle sakat olur.

Vasiyetname hata, hile ya da korkutma yolu ile yapılmışsa irade sakatlığı nedeniyle sakat olur.

Vasiyetnamenin içeriği ya da ona eklenen koşul veya yükleme hukuka ve ahlaka aykırı ise vasiyetname sakat olur.

Ve son olarak vasiyetname kanunda belirtilen şekil şartlarına uygun olarak yapılmamışsa sakat olur. Bu noktada belirtmek gerekir ki ana kural şekil eksikliğinin tüm vasiyetnameyi geçersiz hale getirmesidir. Ancak resmi vasiyetnamede şekil eksikliği vasiyetnamenin yapılmasına resmi memur ya da tanık olarak katılan kimseler ya da eşleri veya hısımları lehine ölüme bağlı tasarruf yapmaktan kaynaklanıyorsa bu halde sadece bu tasarruflar sakat olur.

Sayılan bu durumlar vasiyetnameyi sakat hale getirse de onu doğrudan geçersiz kılmaz. Vasiyetnamenin hüküm doğurmaması için vasiyetnamenin iptali davası açılması gerekmektedir.

Konu hakkında daha detaylı bilgi almak için “Vasiyetnamenin İptali Davası” isimli yazımızı inceleyebilirsiniz.

8. Vasiyetnamenin Açılması

Vasiyetnamenin açılması; vasiyetnamede yer verilen hususların hâkim tarafından okunması, incelenmesi, ardından mirasçıların tamamına tebliği ve tüm bu işlemlerin tutanağa bağlanmasını ifade eden bir süreçtir. Mirasbırakanın ölümünden sonra yerine getirilmesini istediği arzular mirasçılar tarafından ikame edilecek vasiyetnamenin açılması davası ile öğrenilmektedir.

Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye “Vasiyetnamenin Açılması” isimli yazımızdan ulaşabilirsiniz.

9. Vasiyetname Örneği 

Ekteki belge temsili niteliktedir. Vasiyetname hazırlarken örnek olarak kullanılmamasını ve miras hukuku alanında çalışan bir avukattan hukuki destek alınmasını tavsiye ederiz.

10. Sıkça Sorulan Sorular