Memura Verilen Disiplin Cezasına İtiraz ve İptal Davası

Memurlara hakkındaki disiplin cezasına ilişkin genel düzenlemeler 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda yer almaktadır. Bununla beraber farklı mevzuata tabi memurlar da olduğundan, farklı mevzuat tabi memur hakkında verilen memur disiplin cezası işleminin de, bu mevzuattaki düzenlemelere uygun olması gerekmektedir. Aksi halde memurlara verilen disiplin cezası hukuka aykırı olacak ve idare mahkemesinde açılacak iptal davası ile ortadan kaldırılabilecektir. Devlet memurları hakkında atılı suça göre en hafifinden, en ağırına doğru, uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve devlet memurluğundan çıkarma cezası verilebilir. Uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı Disiplin Kurulu’na, Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına karşı Yüksek Disiplin Kurulu’na kararın tebliğinden itibaren 7 gün içinde itiraz edilebilir.

Disiplin cezalarına karşı cezaların tebliğini izleyen günden itibaren 60 gün içinde disiplin cezasının iptali davası açılabilir. Disiplin cezaları için idari itiraz yoluna başvurulmuş ve itiraz merciince itiraz reddedilmiş olsa bile yargı yoluna müracaat edilebilmesi mümkündür.

İdareye bağlı olarak kamu hizmetini yapmakla görevlendirilen kişiler olan memurların uyması gereken kurallar ve yapmakla yükümlü olduğu görevler vardır. Memurlar bu kurallara uymadığında veya yapmakla yükümlü oldukları görevleri yapmadıklarında disiplin cezası alabilmektedir. Memurlara disiplin cezası verilmesi kesin ve yürütülebilir bir idari işlem olup, verilen disiplin cezasının, yetki, şekil, sebep, konu ve amaç açısından hukuka uygun olması gerekmektedir.

1. Memurlara Verilecek Disiplin Cezasına İlişkin Hukuki Düzenleme 

Memurlara verilecek disiplin cezasını gerektiren fiiller, disiplin cezaları ve cezaların veriliş usulü 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu madde 124-145 arasında bulunan “Disiplin” isimli 7. bölümde düzenlenmiştir. Bu kanunda yer alan düzenlemeler tüm memurları kapsamaktadır. Memurlara uygulanacak disiplin cezalarının bu kanunda düzenlenen hükümlere aykırı olmaması gerekmektedir. Yine 657 sayılı Kanunda yer alan disipline ilişkin hükümlerin uygulamasını sağlamak için Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği düzenlenmiştir. Belirttiğimiz 657 sayılı Kanun ve Yönetmelik bu kanuna tabi memurlar için genel düzenlemelerdir. Diğer taraftan, 657 sayılı Kanuna tabi memurların bağlı bulunduğu kamu kurumunun kuruluş kanununda veya kamu kurumu tarafından çıkarılan disiplin yönetmeliğinde de disiplin hükümleri yer almaktadır.

 İster özel düzenleme ister genel düzenleme olsun memurlar veya kamu görevlileri hakkında verilen disiplin cezalarının Anayasamızın 129. maddesine uygun olması gerekir. Yine Anayasadaki aynı madde uyarınca disiplin cezaları yargı denetimi dışında bırakılamayacağı hüküm altına alınmış olup verilen disiplin cezası iptali için dava açılabilir.

2. Memurlar Hakkında Verilebilecek Disiplin Cezaları ve Suçları

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu m.125’te devlet memurlarına verilecek hafifinden en ağırına doğru disiplin cezaları ve her bir disiplin cezasını gerektiren fiil ve haller detaylı olarak düzenlenmiştir. Buna göre; devlet memurları hakkında atılı suça göre en hafifinden ağrına doğru uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve devlet memurluğundan çıkarma cezası verilebilir.

Memurlar hakkında verilebilecek cezalara, ilgili suçlara ve disiplin soruşturmasına ilişkin zamanaşımı süresi gibi konulara “Memura Verilebilecek Disiplin Cezaları” başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.

Önemle belirtmek isteriz ki, disiplin cezası verilmesine sebep olmuş bir fiil veya halin, disiplin cezaları özlük dosyasından silinmeden tekerrürü halinde, bir derece ağır ceza verilir.  Bu noktada en çok merak edilen sorulardan biri, memurlar hakkında olumsuz güvenlik soruşturması kararı olması halinde, bu kararı disiplin cezasına etki edip etmeyeceği hususudur. Konuya ilişkin detaylı bilgi için “Olumsuz Güvenlik Soruşturmasına İtiraz ve İptal Davası” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

3. Memurlar Hakkındaki Disiplin Soruşturmasında Zamanaşımı

Disiplin cezasını gerektiren fiil ve halleri işleyenler hakkında, bu fiil ve hallerin işlendiğinin öğrenildiği tarihten itibaren aşağıda belirtilen zaman dilimleri içinde ilgili süreçler başlatılmalıdır.

• Uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarında bir ay içinde disiplin soruşturmasına,
• Memurluktan çıkarma cezasında altı ay içinde disiplin kovuşturmasına,

başlanmalıdır. Aksi takdirde disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar. 
Disiplin cezasını gerektiren fiil ve hallerin işlendiği tarihten itibaren nihayet iki yıl içinde disiplin cezası verilmediği takdirde ceza verme yetkisi zamanaşımına uğrar.

Disiplin soruşturmasının nasıl yürütüleceğine dair daha detaylı bilgi alabilmek için Devlet Memurları Hakkında Disiplin Soruşturması başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

4. Memura Verilen Disiplin Cezasına Karşı İtiraz ve Sonuçları

Anayasamızın 40/2 maddesi gereğince, disiplin amiri tarafından verilen disiplin cezasının ceza alan memura tebliğ edilirken bu disiplin cezası kararına karşı başvurulabilecek kanun yolları ve sürelerinin bildirilmesi gerekir. Disiplin cezalarına karşı memurların bağlı bulundukları kurum nezdinde itiraz etme ve verilen disiplin cezasını kısa sürede kaldırma olanağı vardır. Cezanın ağırlığına göre itiraz mercii değişmektedir.

• Uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı Disiplin Kurulu’na,
• Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına karşı Yüksek Disiplin Kurulu’na 

kararın tebliğinden itibaren 7 gün içinde itiraz edilebilir. Süresi içinde itiraz edilen disiplin cezaları, itiraz mercilerinin bu konuda verecekleri karar veya süresi içinde itiraz hakkında karar vermemeleri üzerine kesinleşir.

Bu noktada önemle belirtmek gerekir ki Devlet memurluğundan çıkarma cezasına karşı ise itiraz yolu bulunmamaktadır. Devlet memurluğundan çıkarma cezası ile karşı karşıya kalan Devlet memurları, idari işlemin iptali davası açmak durumundadırlar.

Verilmiş bir disiplin cezasına karşı usulüne uygun olarak yapılacak itiraz, ilgili disiplin veya yüksek disiplin kurulu tarafından ya kabul edilir ya da reddedilir. 
İtiraz kabul edilirse; cezayı vermiş olan disiplin amiri kararı gözden geçirerek verdiği cezayı hafifletebilir veya tamamen kaldırabilir. Bu aşamada amire, hangi gerekçeyle olursa olsun daha ağır bir ceza verme ya da önceki cezada ısrar etme gibi bir yetki tanınmamıştır.

İtiraz reddedilirse; disiplin cezası kesinleşir. Kesinleşen disiplin cezasına karşı idari yargıda 60 gün içinde idari dava açılabilir.

5. Memura Verilen Disiplin Cezasına Karşı İptal Davası

Disiplin cezasının ağırlığına bakılmaksızın idare mahkemesinde disiplin cezasının iptali davası açılması mümkündür.

Disiplin cezalarına karşı cezaların tebliğini izleyen günden itibaren 60 gün içinde disiplin cezasının iptali davası açılabilir. Disiplin cezaları için idari itiraz yoluna başvurulmuş ve itiraz merciince itiraz reddedilmiş olsa bile yargı yoluna müracaat edilebilmesi mümkündür. Yargı yolu hakkının kaybedilmemesi için aşağıdaki yollar izlenebilir:

• Devlet memurluğundan çıkarma cezasına karşı itiraz yolu bulunmadığından kararın tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde dava açılabilir.
• İtiraz yoluna başvurulmuş ve itiraz reddedilmiş ise reddin tebliğinden itibaren 60 gün içinde dava açılabilir.
• İtiraz yoluna başvurulmuş ve itiraz merciince henüz karar verilmemiş ise öncelikle itiraz merciince karar verilmesinin beklenmelidir. Karar verildikten sonra 60 gün içinde dava açılabileceği gibi başvuruyu takip eden 30 günlük süre içinde karar verilmemesi (zımni ret) nedeniyle dava açılması da mümkündür.

Diğer taraftan, 657 sayılı Kanun’un memurluğa alınacaklarda aranacak şartları düzenleyen 48. maddesinin “Güvenlik soruşturması veya arşiv araştırması yapılmamış olmak” şartı,  Anayasa Mahkemesi kararıyla iptal edilmiştir. Ancak yine de, aynı 48 maddenin 5. fıkrası uyarınca başvuru sahibinin adli sicil kaydı incelenmektedir. Zaman zaman, olumsuz güvenlik soruşturması gerekçesiyle memuriyet başvurusunun reddedildiği durumlara rastlanabilmektedir.

6. Memura Verilen Disiplin Cezasına Karşı İptal Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Memura verilen niteliği itibariyle idari işlem mahiyetindeki disiplin cezasının iptali için başvurulacak görevli ve yetkili mahkeme, disiplin cezasının alan memurun görevli bulunduğu yerdeki İdare Mahkemesidir.

Disiplin cezasına yapılan itirazın reddedilmesinin veya zımni ret süresi olan 30 günlük sürenin geçmesinin ardından 60 günlük süre içinde yargı yoluna gidilmemesi halinde disiplin cezası kesinleşir. Eğer disiplin cezasına karşı itiraz yoluna gidilmemişse disiplin cezasına karar verildiğine dair idari işlemin tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde yargı yoluna başvurulması gerekmektedir.

7. Sıkça Sorulan Sorular

Bu yazı yalnızca bilgilendirme amaçlı yayımlanmış olup, tüm hakları Kulaçoğlu Hukuk Bürosu’na aittir. İdare Hukuku mevzuatı ve özellikle de İdari Yargılama Usul Kanunu, diğer hukuk alanlarına nazaran daha ayrıntılı sayılabilecek kurallar içermekte olup, hak kaybına uğranılmaması açısından, herhangi bir işlem yapılmadan önce “İdare Hukuku” alanında hizmet veren avukatlardan hukuki destek alınmasını tavsiye ederiz.