Anonim şirket ortaklarının şirket üzerinde sahip oldukları payları gösteren kıymetli evraka hisse senedi veya kanuni ifadesiyle pay senedi denilmektedir. Anonim şirketlerin halka kapalı veya halka açık olarak kurulmaları mümkündür. Anonim şirket hisse senetleri ise, hamiline veya nama yazılı olabilir. Halka kapalı olan ve özellikle aile şirketi olarak kurulan anonim şirketlerde, kural olarak nama yazılı pay senetlerinin bastırılması zorunluluğu bulunmamaktadır. Fakat 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu m.486/3 uyarınca, azlığın istemde bulunması halinde nama yazılı pay senetlerinin bastırılması ve tüm pay sahiplerine dağıtılması mümkündür. Buna karşın, hamiline yazılı paylar bakımından, pay bedellerinin tamamen ödenmesini takip eden üç ay içinde hisse senetlerinin bastırılarak pay sahiplerine dağıtılması zorunlu hale getirilmiştir. Mevzuat gereğince bedeli tamamen ödenmiş paylar için şirket yönetim kurulu, hamiline yazılı pay senedi bastırılması kararı alarak bu kararı tescil ve ilan ettirmelidir. Keza, bağımsız denetime tabi olan şirketler, internet sitesinde bu kararı yayımlamakla mükelleftir. 7262 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikte ise, hamiline yazılı hisse senetlerinin Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilmesine ilişkin ek yükümlülükler getirilmiştir. Ayrıca TTK’dan farklı olarak bu kanun değişikliği ile MKK’ya bildirimde bulunmamanın yaptırımı olarak idari para cezası da öngörülmüştür.
Yazı İçeriği
1. Hamiline Yazılı Hisse Senetlerinin Bastırılmasının Şartları
2. Hamiline Yazılı Hisse Senetleri Hakkında 7262 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklik
3. Hamiline Yazılı Hisse Senetlerinin Merkezi Kayıt Kuruluşuna Bildirilmesine İlişkin Usul
4. 7262 Sayılı Kanunun Uygulanması
5. Hamiline Yazılı Hisse Senetlerinin Merkezi Kayıt Kuruluşuna Bildirilmemesinin Yaptırımı
7262 sayılı kanunla hamiline yazılı hisse senetlerinin MKK’ya bildirilmesi zorunluluğu düzenlenmekte iken bu bildirimin usulüne ilişkin bir düzenleme hükmüne yer verilmemiştir. Uygulamaya ilişkin birçok soru işareti barındıran bu eksiklik ise 06.04.2021 tarihinde çıkarılan Tebliğ ile giderilmiştir.
1. Hamiline Yazılı Hisse Senetlerinin Bastırılmasının Şartları
Hisse senedi, sermayenin belirli bir bölümünü temsil eden ve sahibine ortaklık haklarından yararlanma imkânı veren bir kıymetli evrak türüdür. Uygulamada daha ziyade hisse senedi olarak bilinen bu kıymetli evraka kanuni ifadesiyle pay senedi de denilmektedir. Anonim şirketlerin halka açık veya halka kapalı olarak kurulması mümkün olabildiği gibi, hisse senetleri, hamiline veya nama yazılı olarak çıkartılabilir.
Özellikle halka kapalı olan anonim şirketlerde uygulama alanı bulan nama yazılı hisse senetlerinde, kural olarak anonim şirketin bu hisse senetlerini bastırma yükümlülüğü yoktur. Ancak şirket sermayesinin onda birini oluşturan azlığın istemde bulunması halinde şirket, nama yazılı hisse senetlerini bastırmakla mükelleftir. Hamiline yazılı hisse senetleri bakımından ise bazı şartların oluşmasıyla birlikte bir zorunluluk hali getirilmiştir. Buna göre, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu m. 486 hükmü gereğince, hamiline yazılı payların tamamının ödenmesini takip eden üç ay içerisinde hisse senetleri bastırılmalı ve pay sahiplerine dağıtılmalıdır. Hamiline yazılı hisse senetlerinin bastırılması kararını alma yetkisi, yönetim kurulundadır. Bu kararın Ticaret Sicil Müdürlüğüne tescil edilerek Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinde ilan edilmesi gerekir. Keza, karara konu şirket, bağımsız denetime tabi ise, internet sitesinde de bu kararı yayımlamakla yükümlüdür.
Konu ile ilişkili olarak anonim şirketlerin kimler tarafından ve nasıl kurulacağı; kuruluşa binaen şirketin hangi esaslarla yönetileceği, ortakların durumu, şirketin sermayesi gibi temel konular ile ilgili detaylı bilgi için “Anonim Şirket Kuruluşu” ve “Anonim Şirket Esas Sözleşmesi” başlıklı yazılarımızı inceleyebilirsiniz.
2. Hamiline Yazılı Hisse Senetleri Hakkında 7262 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklik
Anonim şirketlerin hamiline yazılı hisse senetlerinin bastırılması ve devri hakkında değişikliğe ilişkin düzenleme, 31.12.2020’de yürürlüğe giren Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanını Önlenmesine İlişkin Kanun’la yapılmıştır. Böylece, yönetim kurulu ve pay sahipleri, hamiline yazılı hisse senetlerinin bastırılması ve devrine dair işlemleri MKK’ya bildirilmekle yükümlü hale gelmiştir.
Kanun’un 31. maddesine göre;
“Hamiline yazılı pay sahipleri ile sahip oldukları paya ilişkin bilgiler, senetler pay sahiplerine dağıtılmadan önce Merkezi Kayıt Kuruluşuna bildirilir.”
Bu değişiklik öncesinde, yukarıda da belirtiğimiz üzere hamiline yazılı hisse senetlerinin bastırılması kararını şirket yönetim kurulu almakta ve bu karar tescil ve ilan ettirilmek zorundaydı. Fakat yapılan değişiklikle birlikte, tescil ve ilan zorunluluğuna ilaveten, bu kararın MKK’ya da bildirilmesi de zorunlu kılınmıştır. Bu kanunda MKK’ya bildirimde bulunulması ve aksi durumda uygulanacak yaptırım düzenlenmişse de bildirimin usulüne ilişkin düzenleme 06.04.2021 tarihinde çıkarılan Tebliğ yapılmıştır.
Önemle belirtmek isteriz ki, hamiline yazılı pay senetlerinin bastırılmasının yanı sıra devrinin de muhakkak MKK’ya bildirilmesi gerekmektedir. 7262 sayılı Kanun ve Tebliğ öncesinde hamiline yazılı hisse senetlerinin devri için zilyetliğin devredilmesi diğer değişle senedin teslim edilmesi yeterliydi. Fakat 7262 sayılı Kanun ve Tebliğ hükümlerine göre sadece zilyetliğin devredilmesi yeterli olmamakta ayrıca devralan kişi tarafından MKK’ya bildirimde bulunulması da zorunlu hale getirilmiştir.
3. Hamiline Yazılı Hisse Senetlerinin Merkezi Kayıt Kuruluşuna Bildirilmesine İlişkin Usul
Hamiline yazılı hisse senetlerinin bastırılması ve merkezi kayıt kuruluşuna bildirilmesine ilişkin usuli düzenlemelere, 7262 sayılı kanunla yapılan değişikliği takiben 06.04.2021 tarihinde çıkarılan Tebliğ’de yer verilmiştir.
Yapılan kanun değişikliği ile tescil, ilan ve internet sitesinde yayımlama usullerine ek olarak MKK’ya bildirim zorunluluğu da getirilmiş oldu. Ancak 7262 sayılı Kanun’da MKK’ya bildirim süresi ve usulüne ilişkin herhangi bir hüküm yer almamaktaydı.
Tebliğ’in 4. maddesi uyarınca takip edilmesi gereken usul ise aşağıdaki gibidir;
- Hamiline yazılı pay senetleri, pay bedellerinin tamamının ödenmesini takiben yönetim kurulunun alacağı karara istinaden bastırılır. Yönetim kurulu kararında asgari olarak pay senetlerine ilişkin Tebliğ m. 4/2’de yer alan bilgilerin belirtilmesi gerekir.
- Bu bilgilerin yer aldığı hisse senetleri, şirketi temsile yetkili olanlarca, yönetim kurulu kararı ve bastırılacak her bir senedin dağıtılacağı pay sahibinin bilgileriyle birlikte MKK’ya bildirilir. MKK’ya bildirimi takiben senet, bu amaçla oluşturulan sisteme kaydedilir. Akabinde hisse senedi, sistemde ilgili şirketle ilişkilendirilerek özel algoritma ile üretilen tekil numara altında senet sahibi adına kaydedilir.
- Bundan sonra hisse senedi üretilen bu tekil numarayı içerecek şekilde şirket tarafından bastırılır. Hisse senedinin bastırılmasına ilişkin yönetim kurulu kararı tecil ve ilan edilir, ayrıca bu karar bağımsız denetime tabi şirketlerde şirketin internet sitesine de konulur.
- Son olarak, hisse senetleri şirket adına imzaya yetkili olan en az iki kişi tarafından imzalanır ve gerekli kontrollerin yapılmasının ardından imza karşılığında pay sahiplerine dağıtılır.
Önemle belirtmek gerekir ki; hisse senetlerinin bastırılması, MKK’ya bildirilmesi ve pay sahiplerine dağıtılması işlemlerinin belli bir süre içinde tamamlanması yasal bir zorunluluktur. Mevzuatımıza göre, bu zorunlulukların yerine getirilmesi için, pay bedellerinin tamamının ödenmesi tarihinden itibaren üç aylık bir süre öngörülmüştür.
4. 7262 Sayılı Kanunun Uygulanması
7262 sayılı Kanunla TTK’da yapılan değişiklikler, 01.04.2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Şu halde bu tarihten itibaren çıkartılacak hamiline yazılı hisse senetlerinde ve bu senetlerin devrinde işbu kanun hükümleri uygulama alanı bulacaktır.
- Kanunun Yürürlük Tarihinden Sonra Hamiline Yazılı Hisse Senetlerinin Bastırılması ve Devri
Öncelikle belirtmekte fayda görüyoruz ki, değişiklik öncesi hamiline yazılı hisse senetlerinin devri, zilyetliğin devri ile hukuki anlamda sonuç doğurabilmekteydi. Ancak yapılan bu değişlikle gerçekleştirilen devirler MKK’ya bildirilmeksizin hüküm ve sonuç doğurmayacaktır. Başka bir anlatımla, devrin şirket ve üçüncü kişiler nezdinde hüküm ve sonuç doğurabilmesi için mutlaka MKK’ya bildirilmesi gerekmektedir.
Kanunun yürürlük tarihinden sonra basılacak olan hamiline yazılı hisse senetleri, pay sahiplerine teslim edilmeden önce MKK’ya bildirilmelidir. Bu senetler bakımından Tebliğ’de düzenlene usul uygulama alanı bulacaktır.
- Kanunun Yürürlük Tarihinden Önce Tedavülde Bulunan Hamiline Yazılı Hisse Senetleri Hakkında
Mevcut durumda, hamiline yazılı hisse senedi sahipleri, 31.12.2021 tarihinde kadar MKK’ya bildirilmek üzere anonim şirkete başvurmalıdır. Başvurunun akabindeki beş iş günü içinde, anonim şirket, hamiline yazılı pay sahipleri ile sahip oldukları paya ilişkin bilgileri MKK’ya bildirmek zorundadır. Şirkete başvuru yapmayan pay sahipleri, kanundan doğan paya bağlı haklarını kullanamayacaklardır. Ayrıca aksi halde idari para cezası uygulanacağı da hükme bağlanmıştır. Bu nedenle anonim şirket hamiline yazılı pay sahiplerinin 31.12.2021 tarihinde kadar şirkete başvuruda bulunmaları yerinde olacaktır.
5. Hamiline Yazılı Hisse Senetlerinin Merkezi Kayıt Kuruluşuna Bildirilmemesinin Yaptırımı
Kanunun yürürlük tarihinden itibaren gerçekleştirilecek olan hamiline yazılı hisse senetlerinin basım işlemlerinde MKK’ya bildirim zorunluluğunu ihlal eden şirketler bakımından 20.000 TL idari para cezası uygulanacaktır.
Aynı şekilde, Kanunda 01.04.2021 tarihinden itibaren gerçekleştirilecek olan devir işlemlerini MKK’ya bildirmeyenler bakımından 5.000 TL idari para cezası öngörülmüştür.
Hâlihazırda hamiline yazılı hisse senedi sahibi olanların ise 31.12.2021 tarihinde kadar şirkete başvurmamaları halinde veyahut şirketin başvuruya kayıtsız kalması durumunda yukarıdaki idari para cezaları uygulanacaktır.
