İştirak Nafakası: Çocuğun Geleceği İçin Maddi Destek
Boşanma süreci yalnızca eşler arasındaki bir ayrılık değil, aynı zamanda çocukların da yaşamını doğrudan etkileyen önemli bir değişimdir. Ebeveynler, evlilik birliği devam etsin ya da etmesin, ortak çocuklarının bakım ve eğitim masraflarını karşılamakla yükümlüdür. İşte tam bu noktada, çocuğun maddi ihtiyaçlarının her iki ebeveyn tarafından da karşılanmasını sağlamak amacıyla devreye giren iştirak nafakası önemli bir hukuki düzenlemedir.
İştirak nafakası, boşanma davasının kesinleşmesinin ardından, çocuğun temel ihtiyaçlarını karşılamak için velayet hakkını elinde bulundurmayan ebeveynden talep edilen bir nafaka türüdür. Boşanma davası devam ederken çocuğun geçimini sağlamak için hükmedilen tedbir nafakası ile karıştırılmamalıdır.
Bu yazımızda, iştirak nafakasının koşullarını, kimler tarafından talep edilebileceğini ve hangi durumlarda değiştirilebileceğini detaylarıyla ele alacağız.
Yazı İçeriği
1. İştirak Nafakası Nedir?
İştirak Nafakası Tanımı
İştirak nafakası, boşanma veya ayrılık kararı verilmesi durumlarında, velayet hakkı kendisine bırakılmayan ebeveynin, müşterek çocuğun bakım, eğitim, sağlık ve diğer temel giderlerine katkıda bulunmasını sağlamak amacıyla ödemekle yükümlü olduğu nafakadır.
Türk Medeni Kanunu’nun 182. maddesi uyarınca, çocuğun velayeti eşlerden birine bırakıldığında, diğer ebeveynin çocuğun ihtiyaçlarına mali katkı sağlaması zorunludur. İştirak nafakası, çocuğun ergin olmasına kadar devam eder ve nafaka miktarı, ebeveynlerin ekonomik durumları ile çocuğun gereksinimleri göz önünde bulundurularak belirlenir.
Türk Medeni Kanunu’nun 327. maddesi uyarınca, ana ve baba, çocuğun bakım, eğitim ve korunmasını sağlamakla yükümlüdür ve bu yükümlülük çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. Ebeveynler arasındaki hukuki ilişki nasıl şekillenir ise şekillensin—ister evlilik devam etsin, ister boşanma gerçekleşsin, isterse evliliğin geçersiz olduğuna karar verilmiş olsun—anne ve baba, çocuğun temel ihtiyaçlarını karşılamakla sorumludur.
İştirak Nafakasının Amacı
İştirak nafakası, çocuğun yaşamsal ihtiyaçlarını ve gelecekteki gelişimini güvence altına almak amacıyla hükmedilen bir nafaka türüdür ve çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. Ancak bazı özel durumlarda, çocuğun eğitimi veya sağlık durumu gibi sebeplerle ergin olduktan sonra da iştirak nafakası talep edilebilir.
2. Kimler İştirak Nafakası Talep Edebilir?
İştirak nafakası, çocuğun bakım, eğitim, sağlık ve diğer temel giderlerini karşılamak amacıyla talep edilen bir nafaka türüdür. Bu nedenle, nafaka talep etme hakkı doğrudan çocuğun bakımını üstlenen ve onun velayet hakkına sahip olan kişiye aittir.
İştirak nafakasını talep edebilecek kişiler şunlardır:
- Velayet hakkına sahip olan ebeveyn
- Ayırt etme gücüne sahip çocuk
- Ayırt etme gücüne sahip olmayan küçüğün kayyımı veya vasisi
Ayrıca, evlilik dışı doğan çocuklar açısından da iştirak nafakası talep edilebilir. Evlilik dışı doğmuş bir çocuğun velayeti, annesinde bulunduğundan, annenin çocuğun giderlerine diğer ebeveynden katkı istemesi mümkündür.
Bunun yanı sıra, boşanma davasının sona ermesinden ve kararın kesinleşmesinden sonra doğan çocuklar için de iştirak nafakası talep edilebilir. Bu durumda, velayet hakkına sahip ebeveyn, çocuğun giderlerinin karşılanması amacıyla ayrı bir dava açarak iştirak nafakası talebinde bulunabilir.
3. İştirak Nafakasının Miktarının Belirlenmesi
İştirak nafakasının miktarı belirlenirken, hem nafaka yükümlüsü hem de nafaka alacaklısının ekonomik ve sosyal durumu dikkate alınır. Bunun yanı sıra, nafaka alacaklısı olan çocuğun temel ihtiyaçları göz önünde bulundurularak hakkaniyete uygun bir miktar belirlenir.
İştirak nafakasının belirlenmesinde dikkate alınan faktörler şunlardır:
- Nafaka yükümlüsü ebeveynin gelir durumu ve ekonomik gücü
- Nafaka alacaklısı olan çocuğun eğitim, sağlık, barınma, ulaşım ve genel bakım masrafları
- Velayet hakkı kendisinde olan ebeveynin maddi imkânları
- Çocuğun varsa kendi geliri
Türk Medeni Kanunu’nun 330. maddesi uyarınca, iştirak nafakası her ay peşin olarak ödenir.
Ayrıca, anlaşmalı boşanma davalarında taraflar iştirak nafakasının miktarı, ödeme şekli ve para birimi gibi hususlarda anlaşmaya varabilir. Ancak bu anlaşma tek başına yeterli olmayıp, hâkimin onayıyla hükme bağlanması gerekmektedir. Hâkim, çocuğun yüksek yararını göz önünde bulundurarak tarafların anlaşmasını uygun bulmazsa, nafaka miktarını kendisi belirleyebilir.
4. İştirak Nafakasının Artırılması ve Azaltılması
İştirak nafakası, hükmedildiği tarihteki ekonomik ve sosyal koşullara göre belirlenir. Ancak zamanla hem nafaka yükümlüsünün hem de nafaka alacaklısının maddi durumu değişebilir. Aynı şekilde, çocuğun yaşı, eğitim ve sağlık gibi ihtiyaçları da farklılaşabilir. Bu gibi durumlarda, nafakanın artırılması, azaltılması veya tamamen kaldırılması talep edilebilir.
Türk Medeni Kanunu’nun 331. maddesi uyarınca:
“Durumun değişmesi halinde hâkim, istem üzerine nafaka miktarını yeniden belirler veya nafakayı kaldırır.”
Bu düzenleme doğrultusunda, nafaka miktarının yeniden belirlenmesi için ilgili taraflar mahkemeye başvurmalı ve değişen koşulları kanıtlamalıdır. Örneğin:
- Nafaka yükümlüsü ebeveynin gelirinde önemli bir artış veya azalma olması
- Nafaka alacaklısı çocuğun eğitim, sağlık veya barınma giderlerinin artması
- Çocuğun kendi gelir elde etmeye başlaması gibi nedenler mahkemeye sunulabilir.
Önemli bir nokta olarak, iştirak nafakasına hâkim re’sen hükmedebilir ancak nafaka miktarının değiştirilmesi veya kaldırılması için talep gereklidir.
Konuyla ilgili detaylı bilgi almak için “Nafaka Artırım Davası” ve “Nafaka Kaldırılabilir Mi?” başlıklı yazılarımızı inceleyebilirsiniz.
5. İştirak Nafakasının Sona Ermesi
İştirak nafakası, kural olarak nafaka alacaklısı çocuğun ergin olmasıyla kendiliğinden sona erer. Çocuğun erginlik kazanması ise şu şekillerde gerçekleşebilir:
- 18 yaşını doldurarak reşit olması
- Evlilik yoluyla ergin sayılması
- Mahkeme kararıyla ergin kılınması
Bununla birlikte, çocuğun 18 yaşını doldurmadan önce meslek veya sanat edinerek kendi geçimini sağlayabilmesi durumunda, nafaka yükümlüsü mahkemeye başvurarak nafakanın sona erdirilmesini talep edebilir. Ancak çocuğun 18 yaşını doldurmasına rağmen eğitimine devam etmesi halinde, anne ve babanın bakım yükümlülüğü yardım nafakası kapsamında devam edebilir. Bu durumda, çocuğun kendisi, anne veya babasından eğitim giderlerinin karşılanması için ‘yardım nafakası’ talep edebilir. Önemle belirtmek gerekir ki, 18 yaşından büyük çocuklar için hükmedilecek bu nafaka, iştirak nafakası değil, yardım nafakasıdır.
Öte yandan, boşanan eşlerden birinin diğerine ödediği yoksulluk nafakası iştirak nafakasından farklıdır. Bu konuya ilişkin detaylı bilgiye Yoksulluk Nafakası ve Şartları başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.
6. İştirak Nafakasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Görevli Mahkeme : İştirak nafakasına ilişkin talepler, yani nafakanın belirlenmesi, artırılması, azaltılması ve sona erdirilmesi gibi konularda görevli mahkeme aile mahkemeleridir. Ancak, aile mahkemesi bulunmayan yerlerde, bu davalar asliye hukuk mahkemesi tarafından, aile mahkemesi sıfatıyla görülür.
Yetkili Mahkeme: İştirak nafakasına ilişkin davlarda yetkili mahkeme ise 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda düzenlenen genel yetki kuralına göre davalının yerleşim yeri mahkemesidir. Bununla birlikte, iştirak nafakası davalarına ilişkin özel yetki kuralları da bulunmaktadır:
- Boşanma sonrası açılacak iştirak nafakası davalarında yetkili mahkeme, nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesidir.
- Evlilik dışı doğan çocukların iştirak nafakası taleplerinde, yetkili mahkeme çocuğun oturduğu yer mahkemesidir.
Bu düzenlemeler, nafaka alacaklısı olan çocuğun korunmasını sağlamak ve hukuki süreci kolaylaştırmak amacıyla getirilmiştir.
7. İştirak Nafakası Talebinde Zamanaşımı
İştirak nafakası, çocuğun bakım, eğitim ve temel giderlerini karşılamak amacıyla düzenlenen bir nafaka türü olduğundan, çocuğun ergin olmasına kadar her zaman talep edilebilir. Bu nedenle, iştirak nafakası talebine ilişkin kesin bir zamanaşımı süresi bulunmamaktadır.
Ancak, geriye dönük iştirak nafakası talepleri için zamanaşımı söz konusu olabilir. Türk Borçlar Kanunu’nun genel zamanaşımı hükümleri gereği, geriye dönük nafaka taleplerinde 5 yıllık zamanaşımı süresi uygulanmaktadır. Yani, talep eden taraf en fazla 5 yıl geriye dönük iştirak nafakası isteyebilir. Bunun yanı sıra, nafakanın artırılması, azaltılması veya kaldırılması taleplerinde herhangi bir süre sınırı yoktur. Taraflardan herhangi biri, ekonomik ve sosyal durumlar değiştiğinde her zaman mahkemeye başvurarak nafaka miktarının yeniden düzenlenmesini talep edebilir.
Eşim 8 ay önce evi terk etti. Bende boşanma davası açtım 7 ay önce . Meğer eşim bi başka kadınla imam nikahlı evli imiş. Şimdi hem nafaka hem tazminat ödemeyi reddediyor. Evli iken alınan mülkler var bu mülkler 18 yaşından küçük çocuga devir edilebilirmi
Cevabınız için teşekkür ederim ben DNA testi verdik karşı tarafta vermiş eğer babası olduğu DNA sonucu tespih edilirse DNA ödediğimiz masrafları karşı taraftan talep edebiliyor muyum sigortam yok ev hanimiyim teşekkür ederim
Merhaba annem ve babam 2008 senesinde boşandılar. O dönemde 16 yaşındaydım annem nafaka talebinde bulunmadı fakat hakim her sene arttırılması zorunluluğu ile o sene 250 tl nafaka verilmesine karar vermiş. fakat kendisi bunun üzerine nafakayı ödemedi.Şuan 24 yaşındayım annem çalışıyor fakat yetemiyor benim de kazancım ancak harçlığımı çıkartmaktan ibaret oluyor. Anneme de istersen dava aç gibi konuşmuş. bu konu da bana yardımcı olmanız mümkün mü? sonuçta reşit oldum ve bana sürekli davadan sonuç alamazsın deniyor ama kendi hayatına bakarken sanki ben onun çocuğu değilmişim tavrı öfkelendiriyor ve bundan bir sonuç almak istiyorum. kendi adıma değil en azından anneme senelerdir çektirdiklerini ödese yeterli
Merhabalar ben bundan iki sene önce evlilik dışı bı kızım oldu ve ben babalık davası acdim ve babası gelmiyon mahkemeye Endonezya de adını vermiş ve nafaka davası acdim ve o biliyor bana dediki benim hiç bı sigortam yok benden nafaka olamazsın dedi öyle midir ve ben ev hanimiyim çalışmıyorum ve ve mahkeme masrafları. Ondan talep edebilir miyim lütfen yardım edin
Bir aile dostumuz yardım istedi iki senedir boşanmaya çalışıyor ama karısı direniyor 6 Aydır ayrı yaşıyorlar ve bir çocukları var 3 yaşında çocuk babada kaldığı halde kadın nafaka davası açıyor boşanma davaları daha açılmadı kadın sürekli intihar girişiminde bulunarak direniyordu şimdi ise para sızdırmak için uğraşıyor ve çocuğuna yeterli bir annelik yapamiyor hiç bir şekilde ilgilenmiyordu ve kocasının ailesine saygısızlık yapıyordu bu durumda bu abimin ne yapması gerekiyor
Merhaba eşim daha önce bir evlilik yapmış ve 7 yasinda bir çocuğu var ve belli bir miktarda nafaka ödüyor fakat son 9 aydır ekonomik şartlar nedeniyle ödeyemiyoruz çocuğun annesinin evi var durumu iyi fakat biz geçimimizi şuan çok zor gerçekleştiriyoruz nafakayı belli bir dönem iptal etmek istiyoruz mümkün mü ne yapabiliriz
Merhaba. 2012 yilinda anlasmali olarak bosandik. Kizim istirak ben yoksulluk nafakasi aliyorum. O gunden bugune her yil ufe oraninda artirim yapma sarti olmasina ragmen artirim yapmadi. Bu konuyla ilgili dava acma hazirligindayken simdi benimle anlasma yapmak istiyor. Benim sorum şu. Maasinin 4 te biri oraninda yoksulluk nafakasi hakkina sahipken istirak nafakasi da mi bu 4 te 1 in icinde yoksa ayri mi hesaplaniyor? Yani maasinin 4 te 1 i 800 TL ise bu 800 TL sadece yoksulluk nafakasi mi yoksa bu tutarin belli bir kismi istirak mi? Istirak nafakasi, talep edecegim 800 lira olan yoksulluk nafakasinin icinde degilse ona gore dava acmak istiyorum. Bu konuda bilgi verir misiniz? Tesekkurler.
merhaba ben birsey sormak istiyordum evlillik disinda bir kizim 4 aylik var dna babaligi kesinlesmis % 99.99 nafaka talebinde bulundum 800 tl hakime hanim 300 tl olarak kabul gordü kizimin babasi isyeri var ama bebegin giderleri 500 hakime kabul etmiyor ret edicem istemiyorum nafakayi hak degil bu nasil yapabilrim
Merhaba esimle anlaşmalı boşandık oğlum için ayrı istirak nafası benim için yoksulluk nafakası olarak iki ayrı kalemde yazıldı.. Başka madde eklenmedi okul masrafları kıyafet masrafları ve sağlık masrafları olarak herhangi bir madde eklenmedi şuan kirada oturuyorum oğlum 2.5 yaşında konuşamadığı için doktor tavsiyesiyle kreşe başladı şuanda görüştüğümüzden dolayı bu masrafları karşılıyor ama ben artık onunla bir ilişki sürdürmek istemiyorum ben görüşmeyi kesersem oda bu masrafları ödemeyi krsicek sadece anlaşmada yazan rakamları göndericek bu miktarda sadece kira ve gıda masrafına günlük ihtiyaçlarına yetiyor durumuda iyi bu konuylayla ilgili ne yapabilirim teşekkürler..
Merhaba,17 Mayıs 2016 tarihinde anlaşmalı olarak boşandık 5 yaşında kızımız var ama ben boşanırken bir şey istemedim ama şimdi çocuğum için nafaka istiyorum o da bunu kabul etti onun için nasıl yol çizmem gerekli onun mu mahkemeye başvurması gerekli yoksa benim mi
annemle babam boşanma aşamasında 3 çocuğuz babamın aylık en az 4.000 tl geliri var fakat kesinlikle nafaka vermek istemiyor. annem asgari ücretle çalışıyor çoocuklardan biri 12 biri 14 biri 17 yaşında bu durumda nafaka zorunlu mu ve nasıl alabiliriz hiç bi şekilde bize maddi yönden destek olmuyor
İyi günler
Ben boşanalı 5.5 sene oldu ilk yılarda 250 tl çocuğuma nafaka veriyordum daha sonra kendi isteğimle 300 tl vermeye başladim
Fakat eski eşim parayı az buluyor ve dava açmaya hazırlaniyor
1 çocuğum var aldığım aylık 1800 tl
Sizce sonuç ne olur
Teşekkürler
Merhaba anlaşmalı olarak eski esimden bosanali 6yil oldu çocuğum 8yasinda ve annesi SGK li olarak çalışıyor nafaka davası açmayı düşüyor ben asgari ücretle çalışmaktayım nafaka davası kabul olurmu maaşımdan nekadar kesinti olur bilgi verebilirmisiniz Teşekkürler
Selamlar 4.5 yıl kadar eşimle evli kaldık evlilimiz hep inişli çıkışlı geçti ve ayrılma kararı aldık 1tane çocum var nafaka ne kadar öderim tahminen ayrıca eşim 300 milyar tazminat davası açmış ayrıca her ay için 1milyar kendisine 1milyar çocuma nafaka istemiş bununla ilgili biraz ip ucu verirseniz sevinirim
Ben eşimden anlaşmalı boşandım 4 yaşında kızım var velayeti annesinden ama kızım hafta sonları bende ve annesine kesinlikle gitmek istemiyor her hafta ağlıyor ve bu beni kahrediyor annesi akşam 8 de işten. Geliyor anneannesi bakıyor ilgi yok sevgi yok kızım benden ayrılmak istemiyor velayet davası açar isem sizce sonuç ne olabilir
Merhaba eşim ile anlaşmalı boşandık nafaka talep etmesi 4 yaşında kızımın velayeti kendisinde ve şimdi benden sürekli para talep etmekte vermez isem dava açacağını belirtiyor kendisi annesi ile yaşıyor ve kira ödemiyor annesine ait 2 daire var ben ise annem ve kardeşim ile oturuyorum aylık 1.200 kira ödüyoruz ve bankalara aylık 1.600 TL kredi ödüyorum maaşım 2.100 TL benden nafaka alabilirmi lütfen bu konuda yorum yapınız
Merhaba boşanalı 7 ay oldu anlaşmalı boşandık her ay duzenli iştira nafakası ödüyorum fakat son zamanlarda benim ödediğim nafakayı tamamiyle çocuğa harcamıyor çocugumun hemen hemen tüm ihtiyacını ödedigim nafaka uzerinden karşılıyor ve çocugun egitimi ile ilgili çatışma yaşıyoruz benim ödedigim nafaka ile ilgili yeniden düzenleme hakkım var mıdır dava yoluyla syg
Esenlikler,
eşim 25 yaşında ve 3 yaşında iken anne babası boşanmış 2006 yılında çocuğa nafaka ödenmesi kısmen kabul edilmiş ancak babası yurt dışında yaşadığı için ve ekonomik durumunu kötü göstererek 2010 yılında nafakayı ödeyemeyeceği yönünde karar alınmış. Bizim bu duruma itiraz hakkımız var mı ayrıca annemiz vefat ettiği için eşim kendi adına dava açabilir mi ve evli olmamız bu geçmiş nafakayı almamıza engel olur mu.
Teşekkürler
Anlaşmalı boşandık birşey istemiyorum dedi 4 mayıs sonuç bitti şimdi dava açıp nafaka isteyeceğim çocuklara diyor 5-7 yaş kız çocuğu aldığım maaş asgari ücret ne kadar kesilir öderim?
Merhabalar,
5 yaşında bir kız çocuğu velayeti annesinde olduğu için anne yanında kalmaktadır.Yaz tatillerinde ve ara ara baba yanına gelmekte 3-4 ay gibi bir süreliğine. Baba düzenli olarak nafaka ödemekte fakat çocuk babanın yanındayken , anneye nafaka ödeme zorunluluğu var mıdır?