İştirak Nafakası: Çocuğun Geleceği İçin Maddi Destek
Boşanma süreci yalnızca eşler arasındaki bir ayrılık değil, aynı zamanda çocukların da yaşamını doğrudan etkileyen önemli bir değişimdir. Ebeveynler, evlilik birliği devam etsin ya da etmesin, ortak çocuklarının bakım ve eğitim masraflarını karşılamakla yükümlüdür. İşte tam bu noktada, çocuğun maddi ihtiyaçlarının her iki ebeveyn tarafından da karşılanmasını sağlamak amacıyla devreye giren iştirak nafakası önemli bir hukuki düzenlemedir.
İştirak nafakası, boşanma davasının kesinleşmesinin ardından, çocuğun temel ihtiyaçlarını karşılamak için velayet hakkını elinde bulundurmayan ebeveynden talep edilen bir nafaka türüdür. Boşanma davası devam ederken çocuğun geçimini sağlamak için hükmedilen tedbir nafakası ile karıştırılmamalıdır.
Bu yazımızda, iştirak nafakasının koşullarını, kimler tarafından talep edilebileceğini ve hangi durumlarda değiştirilebileceğini detaylarıyla ele alacağız.
Yazı İçeriği
1. İştirak Nafakası Nedir?
İştirak Nafakası Tanımı
İştirak nafakası, boşanma veya ayrılık kararı verilmesi durumlarında, velayet hakkı kendisine bırakılmayan ebeveynin, müşterek çocuğun bakım, eğitim, sağlık ve diğer temel giderlerine katkıda bulunmasını sağlamak amacıyla ödemekle yükümlü olduğu nafakadır.
Türk Medeni Kanunu’nun 182. maddesi uyarınca, çocuğun velayeti eşlerden birine bırakıldığında, diğer ebeveynin çocuğun ihtiyaçlarına mali katkı sağlaması zorunludur. İştirak nafakası, çocuğun ergin olmasına kadar devam eder ve nafaka miktarı, ebeveynlerin ekonomik durumları ile çocuğun gereksinimleri göz önünde bulundurularak belirlenir.
Türk Medeni Kanunu’nun 327. maddesi uyarınca, ana ve baba, çocuğun bakım, eğitim ve korunmasını sağlamakla yükümlüdür ve bu yükümlülük çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. Ebeveynler arasındaki hukuki ilişki nasıl şekillenir ise şekillensin—ister evlilik devam etsin, ister boşanma gerçekleşsin, isterse evliliğin geçersiz olduğuna karar verilmiş olsun—anne ve baba, çocuğun temel ihtiyaçlarını karşılamakla sorumludur.
İştirak Nafakasının Amacı
İştirak nafakası, çocuğun yaşamsal ihtiyaçlarını ve gelecekteki gelişimini güvence altına almak amacıyla hükmedilen bir nafaka türüdür ve çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. Ancak bazı özel durumlarda, çocuğun eğitimi veya sağlık durumu gibi sebeplerle ergin olduktan sonra da iştirak nafakası talep edilebilir.
2. Kimler İştirak Nafakası Talep Edebilir?
İştirak nafakası, çocuğun bakım, eğitim, sağlık ve diğer temel giderlerini karşılamak amacıyla talep edilen bir nafaka türüdür. Bu nedenle, nafaka talep etme hakkı doğrudan çocuğun bakımını üstlenen ve onun velayet hakkına sahip olan kişiye aittir.
İştirak nafakasını talep edebilecek kişiler şunlardır:
- Velayet hakkına sahip olan ebeveyn
- Ayırt etme gücüne sahip çocuk
- Ayırt etme gücüne sahip olmayan küçüğün kayyımı veya vasisi
Ayrıca, evlilik dışı doğan çocuklar açısından da iştirak nafakası talep edilebilir. Evlilik dışı doğmuş bir çocuğun velayeti, annesinde bulunduğundan, annenin çocuğun giderlerine diğer ebeveynden katkı istemesi mümkündür.
Bunun yanı sıra, boşanma davasının sona ermesinden ve kararın kesinleşmesinden sonra doğan çocuklar için de iştirak nafakası talep edilebilir. Bu durumda, velayet hakkına sahip ebeveyn, çocuğun giderlerinin karşılanması amacıyla ayrı bir dava açarak iştirak nafakası talebinde bulunabilir.
3. İştirak Nafakasının Miktarının Belirlenmesi
İştirak nafakasının miktarı belirlenirken, hem nafaka yükümlüsü hem de nafaka alacaklısının ekonomik ve sosyal durumu dikkate alınır. Bunun yanı sıra, nafaka alacaklısı olan çocuğun temel ihtiyaçları göz önünde bulundurularak hakkaniyete uygun bir miktar belirlenir.
İştirak nafakasının belirlenmesinde dikkate alınan faktörler şunlardır:
- Nafaka yükümlüsü ebeveynin gelir durumu ve ekonomik gücü
- Nafaka alacaklısı olan çocuğun eğitim, sağlık, barınma, ulaşım ve genel bakım masrafları
- Velayet hakkı kendisinde olan ebeveynin maddi imkânları
- Çocuğun varsa kendi geliri
Türk Medeni Kanunu’nun 330. maddesi uyarınca, iştirak nafakası her ay peşin olarak ödenir.
Ayrıca, anlaşmalı boşanma davalarında taraflar iştirak nafakasının miktarı, ödeme şekli ve para birimi gibi hususlarda anlaşmaya varabilir. Ancak bu anlaşma tek başına yeterli olmayıp, hâkimin onayıyla hükme bağlanması gerekmektedir. Hâkim, çocuğun yüksek yararını göz önünde bulundurarak tarafların anlaşmasını uygun bulmazsa, nafaka miktarını kendisi belirleyebilir.
4. İştirak Nafakasının Artırılması ve Azaltılması
İştirak nafakası, hükmedildiği tarihteki ekonomik ve sosyal koşullara göre belirlenir. Ancak zamanla hem nafaka yükümlüsünün hem de nafaka alacaklısının maddi durumu değişebilir. Aynı şekilde, çocuğun yaşı, eğitim ve sağlık gibi ihtiyaçları da farklılaşabilir. Bu gibi durumlarda, nafakanın artırılması, azaltılması veya tamamen kaldırılması talep edilebilir.
Türk Medeni Kanunu’nun 331. maddesi uyarınca:
“Durumun değişmesi halinde hâkim, istem üzerine nafaka miktarını yeniden belirler veya nafakayı kaldırır.”
Bu düzenleme doğrultusunda, nafaka miktarının yeniden belirlenmesi için ilgili taraflar mahkemeye başvurmalı ve değişen koşulları kanıtlamalıdır. Örneğin:
- Nafaka yükümlüsü ebeveynin gelirinde önemli bir artış veya azalma olması
- Nafaka alacaklısı çocuğun eğitim, sağlık veya barınma giderlerinin artması
- Çocuğun kendi gelir elde etmeye başlaması gibi nedenler mahkemeye sunulabilir.
Önemli bir nokta olarak, iştirak nafakasına hâkim re’sen hükmedebilir ancak nafaka miktarının değiştirilmesi veya kaldırılması için talep gereklidir.
Konuyla ilgili detaylı bilgi almak için “Nafaka Artırım Davası” ve “Nafaka Kaldırılabilir Mi?” başlıklı yazılarımızı inceleyebilirsiniz.
5. İştirak Nafakasının Sona Ermesi
İştirak nafakası, kural olarak nafaka alacaklısı çocuğun ergin olmasıyla kendiliğinden sona erer. Çocuğun erginlik kazanması ise şu şekillerde gerçekleşebilir:
- 18 yaşını doldurarak reşit olması
- Evlilik yoluyla ergin sayılması
- Mahkeme kararıyla ergin kılınması
Bununla birlikte, çocuğun 18 yaşını doldurmadan önce meslek veya sanat edinerek kendi geçimini sağlayabilmesi durumunda, nafaka yükümlüsü mahkemeye başvurarak nafakanın sona erdirilmesini talep edebilir. Ancak çocuğun 18 yaşını doldurmasına rağmen eğitimine devam etmesi halinde, anne ve babanın bakım yükümlülüğü yardım nafakası kapsamında devam edebilir. Bu durumda, çocuğun kendisi, anne veya babasından eğitim giderlerinin karşılanması için ‘yardım nafakası’ talep edebilir. Önemle belirtmek gerekir ki, 18 yaşından büyük çocuklar için hükmedilecek bu nafaka, iştirak nafakası değil, yardım nafakasıdır.
Öte yandan, boşanan eşlerden birinin diğerine ödediği yoksulluk nafakası iştirak nafakasından farklıdır. Bu konuya ilişkin detaylı bilgiye Yoksulluk Nafakası ve Şartları başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.
6. İştirak Nafakasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Görevli Mahkeme : İştirak nafakasına ilişkin talepler, yani nafakanın belirlenmesi, artırılması, azaltılması ve sona erdirilmesi gibi konularda görevli mahkeme aile mahkemeleridir. Ancak, aile mahkemesi bulunmayan yerlerde, bu davalar asliye hukuk mahkemesi tarafından, aile mahkemesi sıfatıyla görülür.
Yetkili Mahkeme: İştirak nafakasına ilişkin davlarda yetkili mahkeme ise 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda düzenlenen genel yetki kuralına göre davalının yerleşim yeri mahkemesidir. Bununla birlikte, iştirak nafakası davalarına ilişkin özel yetki kuralları da bulunmaktadır:
- Boşanma sonrası açılacak iştirak nafakası davalarında yetkili mahkeme, nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesidir.
- Evlilik dışı doğan çocukların iştirak nafakası taleplerinde, yetkili mahkeme çocuğun oturduğu yer mahkemesidir.
Bu düzenlemeler, nafaka alacaklısı olan çocuğun korunmasını sağlamak ve hukuki süreci kolaylaştırmak amacıyla getirilmiştir.
7. İştirak Nafakası Talebinde Zamanaşımı
İştirak nafakası, çocuğun bakım, eğitim ve temel giderlerini karşılamak amacıyla düzenlenen bir nafaka türü olduğundan, çocuğun ergin olmasına kadar her zaman talep edilebilir. Bu nedenle, iştirak nafakası talebine ilişkin kesin bir zamanaşımı süresi bulunmamaktadır.
Ancak, geriye dönük iştirak nafakası talepleri için zamanaşımı söz konusu olabilir. Türk Borçlar Kanunu’nun genel zamanaşımı hükümleri gereği, geriye dönük nafaka taleplerinde 5 yıllık zamanaşımı süresi uygulanmaktadır. Yani, talep eden taraf en fazla 5 yıl geriye dönük iştirak nafakası isteyebilir. Bunun yanı sıra, nafakanın artırılması, azaltılması veya kaldırılması taleplerinde herhangi bir süre sınırı yoktur. Taraflardan herhangi biri, ekonomik ve sosyal durumlar değiştiğinde her zaman mahkemeye başvurarak nafaka miktarının yeniden düzenlenmesini talep edebilir.
Merhabalar,
Ben 16 yaşından beri iştirak nafakası aliyorum. Suan 20 yaşındayım. Üniversiteyi yeni bitirdim. Kpss ye hazırlandığım icin bir işte çalışmıyorum. Babam artik nafaka vermemek icin dava acti. Sizce bu durumda nafaka vermesi durabilirmi? Bi de 4 senedir 300 tl veriyor. Bu para ozellikle uni. Okurken yetersiz gelmisti ama be yinede dava açmamıştım.
Eşimle ikimiz de öğretmeniz. 7 yaşında ilk okul 1 e giden kızımız var. Protokol yazım sürecindeyiz iştirak nafakası sabit değil biliyorum fakat yaklaşık ne kadar bir ücret vermem gerekir? 700TL sizce az bir ücret mi?
Evleneli bir yıl oldu eşim hamile, eşimin ailesinin benim inancım ve fikirlerim üzerine baskıları yüzünden boşanmayı düşünüyoruz. Boşandıktan sonra Türk vatandaşlığından çıkıp Avrupa da yaşamayı düşünüyorum bu durumda nafaka nasıl olur? Maddi durumum şuanlık belirsiz teşekkürler.
2018 yılında boşandığım eşimden bir çocuğum var 500 lira nafaka kesinleşmiş mahkeme tarafından her yıl eski eşim 100 lira zam geldiğini söyleyip fazla para yatırmamı talep ediyor iştirak nafakası her yıl ne kadar artıyor
Ben iştirak nafaksı ödemekte zorlanıyorum
Miktar suan ki gelirime göre fazla geliyor 518 tl ödemem var
Ayrıca ikinci evliliğimi yaptım
Evim kira elektrik su faturalar derken
Para yetmiyor 2020tl maaş alıyorum 518 tl
Nafakaya verince kira elektrik su derken
Hiç elime para kalmıyor
Ben nafaka miktarırın en azından kendimi
Toparlayana kadar 518 tl le olan nafaka miktarını düşürebilirmiyim
Bunun için yapam gereken nedir
eşimle anlaşmalı olarak 2009 yılnda boşandık
kızım için nafaka ödüyorum .kızım şuan 15 yaşında
kaçyıl çocuk için nafaka ödeniyor.
teşekkür ederim
Merhaba çocuğa ödenen nafakada, baba işsiz kaldığı zaman ödeme durumu yok ise bu gibi durumlarda izlenecek yol nedir. Babanın herhangi bir ceza alma durumu varmıdır.
Merhaba annesi cocugu alip evden kacti 5 yasinda cocugum.herhangi bir siddet falan yok.baska sehire kactilar.bosanma davasi acsam velayeti alabilirmiyim.àyrica onlari goturen akrabalrini sikayet etsem ceza alirmi akrabalari tesekkurler.
Merhaba ben eşimlen geçensene anlaşmalı boşandım 2 cocuğumunda velayetini aldım yanlız cocuklarım ane hasreti çekmesinler die anelerinin olduğu memlekete taşındım beli bir düzenim olmadığı için cocukları anelerine gecici bir süre birdüzen kuranakadar bıraktım ve tüm ihtiyaçlarınida karşiladım fakat eski eşim bana dava açıp babalarının cocuklarına bakmadığını bana bıraktığını söyleyip velayeti aldıbenden tabi ben karşı çikmadım ve anlaşmalı velayeti verdim aylikta mahkemenin verdiyi beli bir miktar para veriyorum şimdi eski eşim çocuklarımı alıp başka bir memlekete götüreceyini söylüyor neyapmam gerekiyor
Merhabalar ben 3 yılı aşkın evliyim ve 2 yaşında bir oğlum var inişli çıkışlı bir ilişki ve artık birbirimize tahammül edemiyoruz eşimle anlaşmalı boşanmaya karar verdik benden talepleri çocuğun kreş masrafları ve düğünde takılan bilezik olması ben asgari ücretli çalışan biriyim sizce bu durumun sonucu nasıl olacaktır bilgi almak istiyorum.
Merhaba ;
eski eşimden ayrılalı 1 yıl oldu beni aldattığı için boşandık ama mahkemede bu olayı öne sürmeden anlaşmalı boşandık. kendisi nafaka talep etmedi 2 çocuk var biri 6 diğeri 2 buçuk yaşında onlar içinde toplam 400 lira nafaka belirledik. şimdi ise senesi dolmadan önce nafakayı 600 liraya çıkartmamı istiyor. yoksa ayrıldıktan sonraki tartışma ve konuşmalarımızda benim ona karşı hakaret içeren mesaj ve ses kayıtlarını mahkemeye verip tazminat ve yıpranma payı için dava açacağı ile tehdit ediyor. bu konuda nasıl bir yol izlemeliyim. vereceğiniz cevap için şimdiden teşekkür ederim.
Merhabalar eşimden 2009 yilinda ayrildim 1 cocugum var 2008 dogumlu 20 ay boyunca nafakami odedim 150 tl aylik ama maalesef 2010 agustos ayinda islerimin kotu gitmesi ve cok borcum olmasindan dolayi her seyimi kaybettim ister istemez yasadigim sehride terkettim yaklasik 7 seneden beride cocugumu goremiyorum nafakasini oduyemiyorum bende ister istemez gecmis olan borclarimdan dolayi sigortali bir yerde calisamiyorum artik Allah yardim ettigi surece kendimi gecindirmeye calisiyorum ama cocuk hasreti bambaska bu 7 sene icinde sanal alem uzerinden ayrildigim kisiye ve kardeslerine cocugumu gormek icin yazdim ama maalesef olumlu bir sonuc gelmedi kac yildan beri cocugu gormedin alismisindir ve cocuk da alısti diyip ustu kapali konusuyorlar ben adim attikca onlar farkli konusiyorlar ayrildigim kisi 3 sene oldu evleneli sizden ricam benim ne yapmam gerekiyor
annem ve babam boşanma sürecinde ben 22 yaşındayım üniversite okuyorum babama nafaka davası açtım hiçbir şekilde maddi manevi desteği yok annemle yaşıyorum annem emekli 1340 tl aylık alıyor evimiz kira babam yeni emekli oldu ve kendi evimiz de yaşıyor avukat tutamadık davada kendimi nasıl savunmalıyım nelere dikkat etmeliyim ve de nafaka çıkma ihtimali var mıdır ? varsa ne kadar sürede sonuçlanır ? bu arada babamla görüşmüyoruz bilgilendirirseniz sevinirim.
mrb. ben 2012 yılında eşimden boşandım.2 cocuğum için mahkeme her biri için 150 tl olmak üzere 2 çocuk için 300 tl nafaka bağladı. 6 yıldır hiç arttırım olmadı.ben şuan yeniden evlendim ve 2. eşimdende bi oğlum oldu . 2. eşimin aldığı maaş nafaka arttırma davası açmama engelmidir. nafaka arttırım davası açarsam 6 yıllık nafaka artış oranı hesaplanırmı. ne kadar arttırım olur ?
Merhaba anlaşmalı boşanma yaşadım eski eşimle o zamanlar maddi durumum iyiydi ve bi dükkanım vardı şimdi durumum kötü dükkanım felan kapandı Ve çalışmıyorum iş bulamadım Ve eski eşime nafaka ödeyemiyrm iki tane çoğum var elimden geldiğince yardım etmeye çalışıyrm eski eşim sürekli beni mahkemeye vereceğini ve hapis atmam için çaba göstermekte sizce ne yapmalıyım yardımcı olurmusunuz
18 yaşını doldurmuş ancak okuyan kız çocuğuna eğitim hayatı boyunca nafaka bağlanmaz mı?
Bir de eş asgari ücretle çalışıyor ama bankada parası mevcut ise diğer çalışan ve daha fazla kazanan eşden nafaka alabilir mi?
Merhabalar. Ben 17yaşında bi kız çoçuguyum. Annem ve babam ben anne karnındayken ayrılmışlar boşanma sonrası hiçbir şekil de nafaka almamışız velayetim iki tarafta da yok. Okuyorum ve gelirlerimi karşılayamıyorum babama geriye dönük nafaka davası açabilirmiyim acaba ? Yardımcı olursanız sevinirim şimdiden teşekkürler
Mrh 11 yıllık evliyiz küfür hakaret aldatma ara sıra dayakda var bana ve çocuklarıma iki kız çocugum var aldatma konusunda delillerimde var boşanmak istiyorum bi evimiz var krediyle alınan ve halen ödemeleri süren eşim kamuda memur haklarım neler nafaka alabilirmiyim ben çalışmıyorum çocuklarım da bakıma muhtaç bi sürede çalışamam
Merhaba ben 17 yaşındayım ve annem babam 8 senedir ayrılar babamla 6 senedir falan görüşmüyorum nafaka olarak 200 tl ödüyor aylık annemin yanında yaşıyorum ve maddi durumumuz pek iyi değil iki işte çalışıyor ve bende istediğim üniversitede okumak istiyorum annem bunu karşılayamaz nafaka yükseltmem veya eğitim hayatım boyunca eğitim masraflarımı karşılaması söz konusu mudur ?
merhabalar ilk evliligimden 2006 yilli 2009 lu olan cocugum var 8 yasinda ilkokul3e gidiyor ben bayanim ikinci evliligimi yaptim 4 yillim doldu kizimin velayeti bende ben hic almadim nafaka basandgim yil 100 tl diye yazilmisti iki cocugum var biri ilk evlilik digeri bu evlilikten ben kizimin maduriyet cekmesinden dolayi nafaka talep etmek istiyorum nasil yaparim beni bilgilendirirmisiniz suan evliyim kizim yanimda velayetide bende mahkeme acsam nafakayi kazanirmiyim saygilar