İştirak Nafakası: Çocuğun Geleceği İçin Maddi Destek
Boşanma süreci yalnızca eşler arasındaki bir ayrılık değil, aynı zamanda çocukların da yaşamını doğrudan etkileyen önemli bir değişimdir. Ebeveynler, evlilik birliği devam etsin ya da etmesin, ortak çocuklarının bakım ve eğitim masraflarını karşılamakla yükümlüdür. İşte tam bu noktada, çocuğun maddi ihtiyaçlarının her iki ebeveyn tarafından da karşılanmasını sağlamak amacıyla devreye giren iştirak nafakası önemli bir hukuki düzenlemedir.
İştirak nafakası, boşanma davasının kesinleşmesinin ardından, çocuğun temel ihtiyaçlarını karşılamak için velayet hakkını elinde bulundurmayan ebeveynden talep edilen bir nafaka türüdür. Boşanma davası devam ederken çocuğun geçimini sağlamak için hükmedilen tedbir nafakası ile karıştırılmamalıdır.
Bu yazımızda, iştirak nafakasının koşullarını, kimler tarafından talep edilebileceğini ve hangi durumlarda değiştirilebileceğini detaylarıyla ele alacağız.
Yazı İçeriği
1. İştirak Nafakası Nedir?
İştirak Nafakası Tanımı
İştirak nafakası, boşanma veya ayrılık kararı verilmesi durumlarında, velayet hakkı kendisine bırakılmayan ebeveynin, müşterek çocuğun bakım, eğitim, sağlık ve diğer temel giderlerine katkıda bulunmasını sağlamak amacıyla ödemekle yükümlü olduğu nafakadır.
Türk Medeni Kanunu’nun 182. maddesi uyarınca, çocuğun velayeti eşlerden birine bırakıldığında, diğer ebeveynin çocuğun ihtiyaçlarına mali katkı sağlaması zorunludur. İştirak nafakası, çocuğun ergin olmasına kadar devam eder ve nafaka miktarı, ebeveynlerin ekonomik durumları ile çocuğun gereksinimleri göz önünde bulundurularak belirlenir.
Türk Medeni Kanunu’nun 327. maddesi uyarınca, ana ve baba, çocuğun bakım, eğitim ve korunmasını sağlamakla yükümlüdür ve bu yükümlülük çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. Ebeveynler arasındaki hukuki ilişki nasıl şekillenir ise şekillensin—ister evlilik devam etsin, ister boşanma gerçekleşsin, isterse evliliğin geçersiz olduğuna karar verilmiş olsun—anne ve baba, çocuğun temel ihtiyaçlarını karşılamakla sorumludur.
İştirak Nafakasının Amacı
İştirak nafakası, çocuğun yaşamsal ihtiyaçlarını ve gelecekteki gelişimini güvence altına almak amacıyla hükmedilen bir nafaka türüdür ve çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. Ancak bazı özel durumlarda, çocuğun eğitimi veya sağlık durumu gibi sebeplerle ergin olduktan sonra da iştirak nafakası talep edilebilir.
2. Kimler İştirak Nafakası Talep Edebilir?
İştirak nafakası, çocuğun bakım, eğitim, sağlık ve diğer temel giderlerini karşılamak amacıyla talep edilen bir nafaka türüdür. Bu nedenle, nafaka talep etme hakkı doğrudan çocuğun bakımını üstlenen ve onun velayet hakkına sahip olan kişiye aittir.
İştirak nafakasını talep edebilecek kişiler şunlardır:
- Velayet hakkına sahip olan ebeveyn
- Ayırt etme gücüne sahip çocuk
- Ayırt etme gücüne sahip olmayan küçüğün kayyımı veya vasisi
Ayrıca, evlilik dışı doğan çocuklar açısından da iştirak nafakası talep edilebilir. Evlilik dışı doğmuş bir çocuğun velayeti, annesinde bulunduğundan, annenin çocuğun giderlerine diğer ebeveynden katkı istemesi mümkündür.
Bunun yanı sıra, boşanma davasının sona ermesinden ve kararın kesinleşmesinden sonra doğan çocuklar için de iştirak nafakası talep edilebilir. Bu durumda, velayet hakkına sahip ebeveyn, çocuğun giderlerinin karşılanması amacıyla ayrı bir dava açarak iştirak nafakası talebinde bulunabilir.
3. İştirak Nafakasının Miktarının Belirlenmesi
İştirak nafakasının miktarı belirlenirken, hem nafaka yükümlüsü hem de nafaka alacaklısının ekonomik ve sosyal durumu dikkate alınır. Bunun yanı sıra, nafaka alacaklısı olan çocuğun temel ihtiyaçları göz önünde bulundurularak hakkaniyete uygun bir miktar belirlenir.
İştirak nafakasının belirlenmesinde dikkate alınan faktörler şunlardır:
- Nafaka yükümlüsü ebeveynin gelir durumu ve ekonomik gücü
- Nafaka alacaklısı olan çocuğun eğitim, sağlık, barınma, ulaşım ve genel bakım masrafları
- Velayet hakkı kendisinde olan ebeveynin maddi imkânları
- Çocuğun varsa kendi geliri
Türk Medeni Kanunu’nun 330. maddesi uyarınca, iştirak nafakası her ay peşin olarak ödenir.
Ayrıca, anlaşmalı boşanma davalarında taraflar iştirak nafakasının miktarı, ödeme şekli ve para birimi gibi hususlarda anlaşmaya varabilir. Ancak bu anlaşma tek başına yeterli olmayıp, hâkimin onayıyla hükme bağlanması gerekmektedir. Hâkim, çocuğun yüksek yararını göz önünde bulundurarak tarafların anlaşmasını uygun bulmazsa, nafaka miktarını kendisi belirleyebilir.
4. İştirak Nafakasının Artırılması ve Azaltılması
İştirak nafakası, hükmedildiği tarihteki ekonomik ve sosyal koşullara göre belirlenir. Ancak zamanla hem nafaka yükümlüsünün hem de nafaka alacaklısının maddi durumu değişebilir. Aynı şekilde, çocuğun yaşı, eğitim ve sağlık gibi ihtiyaçları da farklılaşabilir. Bu gibi durumlarda, nafakanın artırılması, azaltılması veya tamamen kaldırılması talep edilebilir.
Türk Medeni Kanunu’nun 331. maddesi uyarınca:
“Durumun değişmesi halinde hâkim, istem üzerine nafaka miktarını yeniden belirler veya nafakayı kaldırır.”
Bu düzenleme doğrultusunda, nafaka miktarının yeniden belirlenmesi için ilgili taraflar mahkemeye başvurmalı ve değişen koşulları kanıtlamalıdır. Örneğin:
- Nafaka yükümlüsü ebeveynin gelirinde önemli bir artış veya azalma olması
- Nafaka alacaklısı çocuğun eğitim, sağlık veya barınma giderlerinin artması
- Çocuğun kendi gelir elde etmeye başlaması gibi nedenler mahkemeye sunulabilir.
Önemli bir nokta olarak, iştirak nafakasına hâkim re’sen hükmedebilir ancak nafaka miktarının değiştirilmesi veya kaldırılması için talep gereklidir.
Konuyla ilgili detaylı bilgi almak için “Nafaka Artırım Davası” ve “Nafaka Kaldırılabilir Mi?” başlıklı yazılarımızı inceleyebilirsiniz.
5. İştirak Nafakasının Sona Ermesi
İştirak nafakası, kural olarak nafaka alacaklısı çocuğun ergin olmasıyla kendiliğinden sona erer. Çocuğun erginlik kazanması ise şu şekillerde gerçekleşebilir:
- 18 yaşını doldurarak reşit olması
- Evlilik yoluyla ergin sayılması
- Mahkeme kararıyla ergin kılınması
Bununla birlikte, çocuğun 18 yaşını doldurmadan önce meslek veya sanat edinerek kendi geçimini sağlayabilmesi durumunda, nafaka yükümlüsü mahkemeye başvurarak nafakanın sona erdirilmesini talep edebilir. Ancak çocuğun 18 yaşını doldurmasına rağmen eğitimine devam etmesi halinde, anne ve babanın bakım yükümlülüğü yardım nafakası kapsamında devam edebilir. Bu durumda, çocuğun kendisi, anne veya babasından eğitim giderlerinin karşılanması için ‘yardım nafakası’ talep edebilir. Önemle belirtmek gerekir ki, 18 yaşından büyük çocuklar için hükmedilecek bu nafaka, iştirak nafakası değil, yardım nafakasıdır.
Öte yandan, boşanan eşlerden birinin diğerine ödediği yoksulluk nafakası iştirak nafakasından farklıdır. Bu konuya ilişkin detaylı bilgiye Yoksulluk Nafakası ve Şartları başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.
6. İştirak Nafakasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Görevli Mahkeme : İştirak nafakasına ilişkin talepler, yani nafakanın belirlenmesi, artırılması, azaltılması ve sona erdirilmesi gibi konularda görevli mahkeme aile mahkemeleridir. Ancak, aile mahkemesi bulunmayan yerlerde, bu davalar asliye hukuk mahkemesi tarafından, aile mahkemesi sıfatıyla görülür.
Yetkili Mahkeme: İştirak nafakasına ilişkin davlarda yetkili mahkeme ise 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda düzenlenen genel yetki kuralına göre davalının yerleşim yeri mahkemesidir. Bununla birlikte, iştirak nafakası davalarına ilişkin özel yetki kuralları da bulunmaktadır:
- Boşanma sonrası açılacak iştirak nafakası davalarında yetkili mahkeme, nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesidir.
- Evlilik dışı doğan çocukların iştirak nafakası taleplerinde, yetkili mahkeme çocuğun oturduğu yer mahkemesidir.
Bu düzenlemeler, nafaka alacaklısı olan çocuğun korunmasını sağlamak ve hukuki süreci kolaylaştırmak amacıyla getirilmiştir.
7. İştirak Nafakası Talebinde Zamanaşımı
İştirak nafakası, çocuğun bakım, eğitim ve temel giderlerini karşılamak amacıyla düzenlenen bir nafaka türü olduğundan, çocuğun ergin olmasına kadar her zaman talep edilebilir. Bu nedenle, iştirak nafakası talebine ilişkin kesin bir zamanaşımı süresi bulunmamaktadır.
Ancak, geriye dönük iştirak nafakası talepleri için zamanaşımı söz konusu olabilir. Türk Borçlar Kanunu’nun genel zamanaşımı hükümleri gereği, geriye dönük nafaka taleplerinde 5 yıllık zamanaşımı süresi uygulanmaktadır. Yani, talep eden taraf en fazla 5 yıl geriye dönük iştirak nafakası isteyebilir. Bunun yanı sıra, nafakanın artırılması, azaltılması veya kaldırılması taleplerinde herhangi bir süre sınırı yoktur. Taraflardan herhangi biri, ekonomik ve sosyal durumlar değiştiğinde her zaman mahkemeye başvurarak nafaka miktarının yeniden düzenlenmesini talep edebilir.
Selamun aleyküm ben 2018 de anlaşmalı boşandım babası her ay 1000 tl 6 yaşındaki ogluma nafaka parası veriyor ben verdigi nafakayla gecimimi yapıyorum ogluma bakan kimse olmadıgı icinde çalışamıyorum babası şimdi nafaka azaltma davası acmış ve kendisi yeni evlendi krediler ve cocugun nafakasıyla beraber ayda 4 bin tl borc ödüyor benim herhangi bi gelirim başka yok nafakayı azaltabilir mi teşekkürler
5 yaşında kızım var eski eşimle anlaşmalı boşandım kızım yaz tatilde bende kalırsa eski eşimle iştirak nafaka ödemesem olurmu acaba rica ederim
Merhaba
21.09.2016 yilinda esimle anlasmali bosandik. Cocuklarim bende kaldi. 2 tane oglan ve kiz cocuklarimiz var. Su an oglu 14 kizim ise 13 yaslarinda. Onlara da mahkeme karariyla 600+600 tl nafaka odemeyi karar verildi.
Eski kocam ise yurtdisina gitti. Her ay nafaka gonderirdi. Ta ki 01.01.2020 de telefonla cocuklarin kalbini kirip bi daha odemeyecegini soyledi. Ve bi daha da aramadi onlari.
Biliyorum ki dava acmam lazim ama nerden baslanir nereye gidilir bilmiyorum.
Prosedur nasil olacak?
Tefe ye gore farkli rakam odemeli artik. Ne ve nasil yapilir acaba.
Yardimci olursaniz sevinirim
Saygilarimla
merhaba. ben 26 yaşındayım. evliyim. oğlum var. boşanmak istiyorum fakat anlaşmalı olarak boşanma olacak bunu için avukat bulmam gerekiyor mu ya da herhangi bir avukat ücreti ödenecek mi ? ne yapmam gerekiyor bilmiyorum yardımcı olursanız sevinirim
Annem ve babam 20 yıldır ayrılar ve 20 yıldır 1 kez bile nafaka parası alamadım şuan da 20 yaşındayım ve üniversite öğrencisiyim daha öncesine kadar parası falan umrumda değildi ama bazı tatsızlıklar yüzünden mahkeme açmak istiyorum bu durum da geriye dönük tüm nafaka paramı alabilir miyim ? Bu arada velayetim anne de.
Merhabalar ben 26 yaşındayım ücretli öğretmen olarak çalışıyorum ama koronadan dolayi çıktım annemle babam 43 yıllık evliler ve boşanacaklar nafaka davası açıcaz babam aylık emekli geliri 4 bin bana ve anneme nafakayı ne kadar verebilir ve nafaka davaları aşağı yukarı ne kadar sürer çünkü annem ev hanimı ve herhangi bi gelirimiz yok
Merhabalar,
18 yaşındayım ve 2. kez üniversite sınavına hazırlanıyorum. Babamla görüşmüyorum fakat maddi durumunun fazlasıyla iyi olduğunu biliyorum. Bana aylık 500 lira nafaka ödüyor.(Avukatımızdan icra yoluyla alıyoruz. Yoksa onu da ödemiyor maalesef) Fakat kazancının yanında çok düşük bir meblağ olduğunu da biliyorum. Özel sektörde çalıştığı için maaşını olduğundan daha az gösterebiliyor. Üniversite için şehir dışında okumam gerekecek. Hemen hemen bütün maddi sorumluluğumu annem üstleniyor ve bu durumdan son derece rahatsızım. Bu konu hakkında ne yapabilirim?
merhaba eski eşim haberim olmadan 3, evliliğini yapmış. 9 yaşında bir oğlum var velayeti kendisinde..
iştirak nafakası ödüyorum halen ödemek zorunda mıyım…. ?
ve çocuğumu dava açıp alabilirmiyim… şimdiden çok tşk ederim..
Merhabalar 5 yıl önce boşandım 1 oğlum var Eski eşim evlendi eski eşimde velayeti Şuan 575 ₺ nafaka ödüyorum çocuğuma bende şuan nişanlıyım ve evlilik hazırlıkları içindeyim Ayrıyetten nafakamı düzenli ödediğim halde eski eşim kendisi evlenmeden önce çocuğumu hiç bir şekilde benimle görüştürmüyor yeni nişanlımdan dolayı uzakta olduğu için görmeye gidemiyorum çocuğumu ve onu arayarak çocuğumla görüşmemi istemiyor çocuğum yeni 7 yaşına girecek olduğu için telefon kullanabilecek yaşta değil bende yeni evlenceğim kişiyi huzursuz etmemek adına uzatmadm lakin bu benim hakkm gel gör diyo ama 8 saatlik yolu her hafta gitmem maddi konuda imkansız evlenmeden önce benim ikamet ettiğim şehirde abisi vardı tatilde geldikleri halde çocuğumu göstermezdi kendisininde bizimle gelmek istediğini sölerdi hayatımda nişanlım olduğu için kabul etmiyordum oda çocuğu göstermiyordu Aldığım maaş 2600 ₺ üzerime 15 milyarlık arabam var ayrıca kredi kartı ödemelerimde var ayrıca her ay 600 ₺ kredi ödüyorum Aylık 1000 ₺ de yeni evlenceğim kişiyle aldığımız eşyaların taksidini ödüyorum aldığım maaş bana yetmiyor düğün hazrlıkları derken evlendikten sonra babamın ayrı bi evinde oturacaz lakin evin ihtiyaçları faturalar ödemelerim Eşimin ihtiyaçları derken maaşımı yetiştirebileceğimi Sanmıyorum yani anlıyacağınız evlendiğim zaman ödediğim 575₺ nafakada azalma olur mu olmazsa bununla ilgili nafakayı ödemekte zorlandığımla ilgili olaraktan nafaka azaltmakla ilgili bi dava açabilirmiyim açsam kazanma şansım ne kadar şimdiden teşekkürler
Ben eşimle 7 sene önce kızım 2 yaşındayken anlaşmalı boşandık kendisinden hiç bir şey talep etmedim sadece kızım için alerjik bir çocuk olduğu için kıyafetleri pahalı diye nafaka istedim ve 7 sene önce 250 tl nafaka bağladılar.
Şimdi kızım 3 sınıfa gidiyor 9 yasinda 250 tl nafaka sadece haftalık meyvesi nerdeyse hiç bir şekilde yardımcı olmuyor ne eğitim ne sağlık ne bayram ne doğum günü bu güne kadar ne bir hediye ne bir yardım ödemelerini bile biriktirip biriktirip öyle yapıyor 5 ay 4 ay sonra nasıl bir dava açabilirim tazminat veya artırma lütfen ne yapmam gerekecek söyleyin
Merhaba, 10 yıl sonra ilk defa oğluma iştirak nafakası davasi açtım.Şimdi 2. evliliğim, eşimde bende memuruz.Bebegim de var, ayrica şimdiki eşim ilk evliliginden olan kizina 750 tl nafaka ödüyor. Oğlumun babasi da karşi dava açmiş, davanin iptali için ve avukat masraflarini benim ödemem için.10 yıldır nafaka ödemediği için simdide vermek istemiyor.Asgari ücretin biraz üzerinde aliyor. Sonuç ne olur acaba ? Şimdiden teşekkürler.
18 aylık evlim 30 günlük kız. Var eşimden boşama istiyor ne kadar nafaka verim ve kac yıl nafaka. Zorundayım
Merhabalar ben eşimle 2008 yılında boşandım Mahkeme Eşime 400 TL Kızımada 200 TL nafaka kesti. Eşim birkaç ay önce çocuğun eğitim ve sosyal masraflarını bahane ederek Dava açtı 200 TL olan iştirak nafakasının 800 TL artırılarak 1000 TL ye çıkarmasını istedi ben maaşlı çalışan devlet memuruyum maaşımda yıl bazında enflasyon oranında artış olurken bu denli nafakanın 4 katı oranında artış olması yasalm mı acaba Teşekkürler
Merhaba ,
Yaklaşık 10 yıl önce boşandık ve çocuk şuanda 13 yaşında, babasının verdiği nafaka aylık 300 tl ve yeterli olmamaya başladı artık 8 sınıfa gidecek, artırım için başvuruda bulunabilir miyim
merhaba,Eski eşim ile anlaşmalı boşandık. 13 senelik evliliğimizden sonra kendisinden nafaka talep etmedim .sadece evliliğimiz sürecinde edindiğimiz malvarlıklarınıda böldük anun adına olan araziyi ben ona evde benim adımaydı oda bana kaldı.950 tl kira gelirim var ve asgari ücret ile çalışıyorum.
2 çoçuğumuz var 3,5 ve 1.5 yaşında .500 tl/ 500 tl iki çocuk için toplamda 1000 tl nafaka veriyor. ben çalıştığım için ikisinide kreşe verdiğm ve aylık kreş masrafım 2.000 tl.
dolayısıyla kira ve nafaka ikisininde kreş parasını karşılıyor sadece .
benim aldığım asgari ücret ile çocukların masrafları hastane ,kıyafet yiyecek ve ev masraflarını karşılayamıyorum .
busebeple tekrar çocukların nafakası için dava açabilir miyim ?5 -6000 TL civarı maaşı vardı. şansım ne olur.en kısa sürede cevap verirseniz sevinirim .
Mrb iyi günler HAYIRLI CUMALAR ben boşanmadım evliliğim devam ediyor trafik kazası geçirdim kazadan 4 ay sonra eşim ikiz doğum yaptı sonra ben hastanedeyken karşı taraf tazminat ödemiş eşim almış,malulen emekli oldum bu sefer emekli maaşımı nafakaya bağlattı benim bu konuda çözüm yolum varmı şimdiden teşekkürler
Merhabalar,
6 sene önce boşandım, velayeti annede, düzenli olarak nafakamı ödüyorum. Oğlum 10 yaşına geldi. Artık benimle yaşamak istiyor. Bu durum da nafaka ödemeye devam edecek miyim? Velayet mi almam gerekiyor? Nasıl bir yol izlemeliyim.
Tüm soru ve cevapları okudum.Kafama birşey takıldı yazmadan geçemeyeceğim.
Kayımbiraderim,hanımından boşandı ve sonra bir kez daha deneyelim diyerek yine evlendiler.Lakin bu kezde olmadı.Suç şunda yada bunda demiycem.İlk evlendiklerinde bir kızları oldu ve k.biraderim boşandığı eşine iştirak nafakası ödüyor.Fakat,boşandığı eşi bir başkası ile nişanlandı,evlenmeyi düşünüyorlar.Yukarıdaki cevaplardan birinde,velayeti alan hanımın bir başkası ile evlenmesi halindede nafakanın devam edeceği söylenmişti.İşte kafamdaki mantık burda patlıyor ve dumura uğruyorum.Sorum şu ki;K.biraderimin eski eşi ile evlenecek olan şahıs,evlendiği kişinin çocuğunun sorumluluğunuda almıyor mu?Hadi diyelim eski eş ondanda bir çocuk sahibi oldu ve ayrıldılar.Bu sürecin sonu nereye dayanır.O zaman düşünüyorum,bu bir illegal meslek haline gelmez mi ”evlen çocuk yap ayrıl nafaka al,hiç çalışma böyle geçin.”.Benim asıl takıldığım konu başta söylediğimdi,yani çocuklu bir hanımla evlenmek,sadece hanımın sorumluluğunu mu getirir,çocuk yeni kocayı enterese etmez mi?Şöylede olabilir pekala,misal,bir hanımla görüşüyorum ve eşinden oldukça yüklü miktarda nafaka alıyor.Sırf bu yüksek gelirinden dolayı onunla evlenip,hiç çalışmadan,eski kocasının paralarını yiyebiliriz gibi.Uzun oldu özür diler cevap beklerim.Saygılar.
Merhaba 2006da evlendik 2011de shçek’dan evlat edindik 2015te mahkememiz bitti bizim soyadımızı aldı şuan evliliğimizle ilgili sorunlar yaşıyoruz şayet ayrılırsak kızımla ilgili sorun yaşarmıyım bana çok bağlı 20 günlüktü şimdi 8 yaşında ve çocuk için nafaka istersem eşim ne kadar öder maaşı 3.100 bilgilendirme yaparsanız sevinirim
Merhabalar benim sorum şöyle;2007 yılından eşimle ayrıldık 1996 ve 2002 doğumlu çocuklarımızdan, 1996 doğumlu olanın velayetini ben, 2002 doğumlu olanı annesi aldı.Ancak ben uzun yıllar 2002 doğumlu olan çocuğumunda velayetini almak için uğraştım.Nihayetinde 17 Nisan 2015′ te açtığım davanın 24 Haziran 2015 tarihinde yapılan duruşmasında mahkeme hakimi geçici velayeti bana verdi.Bu tarihten itibaren 2002 doğumlu çocuğumda yanımda kalmaya başladı.25 Ocak 2018 tarihinde mahkeme kesin velayetini bana verdi.Ancak eski eşim ve avukatı istinaf mahkemesine başvurdular.12 Kasım 2018 tarihinde ise istinaf mahkemesi davayı esastan reddetti.Ancak bu karar 20 Mayıs 2019 tarihinde tarafımıza bildirildi.Şimdi iştirak nafakası almak için mahkemeye başvurmak istiyorum.Haziran 2015 ten bugüne kadar yanımda bulunan çocuğum için annesi hiçbir katkıda bulunmamıştır.Bu yüzden geriye dönük istirak nafaka davası açabilirmiyim? Açabiliyorsam hangi tarihten itibaren alabilirim.Cevap verirseniz çok sevinirim.Saygılar