İştirak Nafakası: Çocuğun Geleceği İçin Maddi Destek
Boşanma süreci yalnızca eşler arasındaki bir ayrılık değil, aynı zamanda çocukların da yaşamını doğrudan etkileyen önemli bir değişimdir. Ebeveynler, evlilik birliği devam etsin ya da etmesin, ortak çocuklarının bakım ve eğitim masraflarını karşılamakla yükümlüdür. İşte tam bu noktada, çocuğun maddi ihtiyaçlarının her iki ebeveyn tarafından da karşılanmasını sağlamak amacıyla devreye giren iştirak nafakası önemli bir hukuki düzenlemedir.
İştirak nafakası, boşanma davasının kesinleşmesinin ardından, çocuğun temel ihtiyaçlarını karşılamak için velayet hakkını elinde bulundurmayan ebeveynden talep edilen bir nafaka türüdür. Boşanma davası devam ederken çocuğun geçimini sağlamak için hükmedilen tedbir nafakası ile karıştırılmamalıdır.
Bu yazımızda, iştirak nafakasının koşullarını, kimler tarafından talep edilebileceğini ve hangi durumlarda değiştirilebileceğini detaylarıyla ele alacağız.
Yazı İçeriği
1. İştirak Nafakası Nedir?
İştirak Nafakası Tanımı
İştirak nafakası, boşanma veya ayrılık kararı verilmesi durumlarında, velayet hakkı kendisine bırakılmayan ebeveynin, müşterek çocuğun bakım, eğitim, sağlık ve diğer temel giderlerine katkıda bulunmasını sağlamak amacıyla ödemekle yükümlü olduğu nafakadır.
Türk Medeni Kanunu’nun 182. maddesi uyarınca, çocuğun velayeti eşlerden birine bırakıldığında, diğer ebeveynin çocuğun ihtiyaçlarına mali katkı sağlaması zorunludur. İştirak nafakası, çocuğun ergin olmasına kadar devam eder ve nafaka miktarı, ebeveynlerin ekonomik durumları ile çocuğun gereksinimleri göz önünde bulundurularak belirlenir.
Türk Medeni Kanunu’nun 327. maddesi uyarınca, ana ve baba, çocuğun bakım, eğitim ve korunmasını sağlamakla yükümlüdür ve bu yükümlülük çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. Ebeveynler arasındaki hukuki ilişki nasıl şekillenir ise şekillensin—ister evlilik devam etsin, ister boşanma gerçekleşsin, isterse evliliğin geçersiz olduğuna karar verilmiş olsun—anne ve baba, çocuğun temel ihtiyaçlarını karşılamakla sorumludur.
İştirak Nafakasının Amacı
İştirak nafakası, çocuğun yaşamsal ihtiyaçlarını ve gelecekteki gelişimini güvence altına almak amacıyla hükmedilen bir nafaka türüdür ve çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. Ancak bazı özel durumlarda, çocuğun eğitimi veya sağlık durumu gibi sebeplerle ergin olduktan sonra da iştirak nafakası talep edilebilir.
2. Kimler İştirak Nafakası Talep Edebilir?
İştirak nafakası, çocuğun bakım, eğitim, sağlık ve diğer temel giderlerini karşılamak amacıyla talep edilen bir nafaka türüdür. Bu nedenle, nafaka talep etme hakkı doğrudan çocuğun bakımını üstlenen ve onun velayet hakkına sahip olan kişiye aittir.
İştirak nafakasını talep edebilecek kişiler şunlardır:
- Velayet hakkına sahip olan ebeveyn
- Ayırt etme gücüne sahip çocuk
- Ayırt etme gücüne sahip olmayan küçüğün kayyımı veya vasisi
Ayrıca, evlilik dışı doğan çocuklar açısından da iştirak nafakası talep edilebilir. Evlilik dışı doğmuş bir çocuğun velayeti, annesinde bulunduğundan, annenin çocuğun giderlerine diğer ebeveynden katkı istemesi mümkündür.
Bunun yanı sıra, boşanma davasının sona ermesinden ve kararın kesinleşmesinden sonra doğan çocuklar için de iştirak nafakası talep edilebilir. Bu durumda, velayet hakkına sahip ebeveyn, çocuğun giderlerinin karşılanması amacıyla ayrı bir dava açarak iştirak nafakası talebinde bulunabilir.
3. İştirak Nafakasının Miktarının Belirlenmesi
İştirak nafakasının miktarı belirlenirken, hem nafaka yükümlüsü hem de nafaka alacaklısının ekonomik ve sosyal durumu dikkate alınır. Bunun yanı sıra, nafaka alacaklısı olan çocuğun temel ihtiyaçları göz önünde bulundurularak hakkaniyete uygun bir miktar belirlenir.
İştirak nafakasının belirlenmesinde dikkate alınan faktörler şunlardır:
- Nafaka yükümlüsü ebeveynin gelir durumu ve ekonomik gücü
- Nafaka alacaklısı olan çocuğun eğitim, sağlık, barınma, ulaşım ve genel bakım masrafları
- Velayet hakkı kendisinde olan ebeveynin maddi imkânları
- Çocuğun varsa kendi geliri
Türk Medeni Kanunu’nun 330. maddesi uyarınca, iştirak nafakası her ay peşin olarak ödenir.
Ayrıca, anlaşmalı boşanma davalarında taraflar iştirak nafakasının miktarı, ödeme şekli ve para birimi gibi hususlarda anlaşmaya varabilir. Ancak bu anlaşma tek başına yeterli olmayıp, hâkimin onayıyla hükme bağlanması gerekmektedir. Hâkim, çocuğun yüksek yararını göz önünde bulundurarak tarafların anlaşmasını uygun bulmazsa, nafaka miktarını kendisi belirleyebilir.
4. İştirak Nafakasının Artırılması ve Azaltılması
İştirak nafakası, hükmedildiği tarihteki ekonomik ve sosyal koşullara göre belirlenir. Ancak zamanla hem nafaka yükümlüsünün hem de nafaka alacaklısının maddi durumu değişebilir. Aynı şekilde, çocuğun yaşı, eğitim ve sağlık gibi ihtiyaçları da farklılaşabilir. Bu gibi durumlarda, nafakanın artırılması, azaltılması veya tamamen kaldırılması talep edilebilir.
Türk Medeni Kanunu’nun 331. maddesi uyarınca:
“Durumun değişmesi halinde hâkim, istem üzerine nafaka miktarını yeniden belirler veya nafakayı kaldırır.”
Bu düzenleme doğrultusunda, nafaka miktarının yeniden belirlenmesi için ilgili taraflar mahkemeye başvurmalı ve değişen koşulları kanıtlamalıdır. Örneğin:
- Nafaka yükümlüsü ebeveynin gelirinde önemli bir artış veya azalma olması
- Nafaka alacaklısı çocuğun eğitim, sağlık veya barınma giderlerinin artması
- Çocuğun kendi gelir elde etmeye başlaması gibi nedenler mahkemeye sunulabilir.
Önemli bir nokta olarak, iştirak nafakasına hâkim re’sen hükmedebilir ancak nafaka miktarının değiştirilmesi veya kaldırılması için talep gereklidir.
Konuyla ilgili detaylı bilgi almak için “Nafaka Artırım Davası” ve “Nafaka Kaldırılabilir Mi?” başlıklı yazılarımızı inceleyebilirsiniz.
5. İştirak Nafakasının Sona Ermesi
İştirak nafakası, kural olarak nafaka alacaklısı çocuğun ergin olmasıyla kendiliğinden sona erer. Çocuğun erginlik kazanması ise şu şekillerde gerçekleşebilir:
- 18 yaşını doldurarak reşit olması
- Evlilik yoluyla ergin sayılması
- Mahkeme kararıyla ergin kılınması
Bununla birlikte, çocuğun 18 yaşını doldurmadan önce meslek veya sanat edinerek kendi geçimini sağlayabilmesi durumunda, nafaka yükümlüsü mahkemeye başvurarak nafakanın sona erdirilmesini talep edebilir. Ancak çocuğun 18 yaşını doldurmasına rağmen eğitimine devam etmesi halinde, anne ve babanın bakım yükümlülüğü yardım nafakası kapsamında devam edebilir. Bu durumda, çocuğun kendisi, anne veya babasından eğitim giderlerinin karşılanması için ‘yardım nafakası’ talep edebilir. Önemle belirtmek gerekir ki, 18 yaşından büyük çocuklar için hükmedilecek bu nafaka, iştirak nafakası değil, yardım nafakasıdır.
Öte yandan, boşanan eşlerden birinin diğerine ödediği yoksulluk nafakası iştirak nafakasından farklıdır. Bu konuya ilişkin detaylı bilgiye Yoksulluk Nafakası ve Şartları başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.
6. İştirak Nafakasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Görevli Mahkeme : İştirak nafakasına ilişkin talepler, yani nafakanın belirlenmesi, artırılması, azaltılması ve sona erdirilmesi gibi konularda görevli mahkeme aile mahkemeleridir. Ancak, aile mahkemesi bulunmayan yerlerde, bu davalar asliye hukuk mahkemesi tarafından, aile mahkemesi sıfatıyla görülür.
Yetkili Mahkeme: İştirak nafakasına ilişkin davlarda yetkili mahkeme ise 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda düzenlenen genel yetki kuralına göre davalının yerleşim yeri mahkemesidir. Bununla birlikte, iştirak nafakası davalarına ilişkin özel yetki kuralları da bulunmaktadır:
- Boşanma sonrası açılacak iştirak nafakası davalarında yetkili mahkeme, nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesidir.
- Evlilik dışı doğan çocukların iştirak nafakası taleplerinde, yetkili mahkeme çocuğun oturduğu yer mahkemesidir.
Bu düzenlemeler, nafaka alacaklısı olan çocuğun korunmasını sağlamak ve hukuki süreci kolaylaştırmak amacıyla getirilmiştir.
7. İştirak Nafakası Talebinde Zamanaşımı
İştirak nafakası, çocuğun bakım, eğitim ve temel giderlerini karşılamak amacıyla düzenlenen bir nafaka türü olduğundan, çocuğun ergin olmasına kadar her zaman talep edilebilir. Bu nedenle, iştirak nafakası talebine ilişkin kesin bir zamanaşımı süresi bulunmamaktadır.
Ancak, geriye dönük iştirak nafakası talepleri için zamanaşımı söz konusu olabilir. Türk Borçlar Kanunu’nun genel zamanaşımı hükümleri gereği, geriye dönük nafaka taleplerinde 5 yıllık zamanaşımı süresi uygulanmaktadır. Yani, talep eden taraf en fazla 5 yıl geriye dönük iştirak nafakası isteyebilir. Bunun yanı sıra, nafakanın artırılması, azaltılması veya kaldırılması taleplerinde herhangi bir süre sınırı yoktur. Taraflardan herhangi biri, ekonomik ve sosyal durumlar değiştiğinde her zaman mahkemeye başvurarak nafaka miktarının yeniden düzenlenmesini talep edebilir.
Eşimden ayrılalı 2 sene oldu mahkemede anlaştığımız üzerinden senelik yüzde 10 artışla nafakamı düzenli yatırıyorum fakat aramızdaki farklı bir mal rejimi olayından dolayı bana nafaka artırım davası açtı benimde işlerim bozuldu ve borç içerisindeyim 11 bin emekli maaşı alıyorum 15 bin ev kirası ödüyorum yüzde 45 engelliyim ve ailemin desteği ile ayakta kalmaya çalışıyorum. Kendisinin aylık 30 bin üzerinde geliri var. Yardımcı olur iseniz sevinirim.
İyi akşamlar efendim.Eşimin ilk evliliğinden 3 çocuğu var. En küçük çocuğu 18 yaşında erkek,okumuyor. Nafakayı nasıl düşürebiliriz. (Askere gidecek yakında)
İştirak nafakası, çocuğu reddeder de nüfustan düşürürsek kalkar mı?
Daha önceki verilen iştirak nafakaları geri alınabilir mi?
Merhaba 1 yıl önce eşimden ayrıldım. 1250 lira iştirak nafakasında mutabık kaldık şimdi ÜFE’ye göre 2750 lira nafaka talebinde bulunuyor benden .. onun geliri benden çok daha fazla olmasına rağmen ve ben kanserle mücadele eden anneme de bakıyorken böyle bir artırım gerçekleşebilir mi .. normal nafaka mi düzenli olarak yatırıyorum ama avukatı benimle irtibata geçip hakkımda icra takibi başlattığını beyan etti tarafıma hiçbir tebligat gelmeden bunu yapabilir mi?
Çıraklık eğitimine giderek haftada bir gün eğitime devam eden, diğer günlerde ise sigortalı olarak çalışan çocuğa nafaka ödenmeye devam edilir mi?
Aralık ayında anlaşmalı olarak boşandım. Sağlık sorunları ve işsizlik nedeniyle çocuk için nafaka ödeyemedim. Karşı taraf icraya vermiş ve o tarihten itibaren çocuğu göstermiyor. Ne yapmam gerekiyor?
Ben esimden ayrılalı 13 yil oldu 14 yaşında kızım var annesi evlendi kızımın vilayetini hakim annesine verdi bana çocuğu göstermiyor bende 13 yildir doğru dürüst nafaka yatırmıyorum..ben nafakayı iptal ettirmek ıstiyorum böyle bir hakkım varmı saygilarimla
Merhaba…
Yaz tatili nedeniyle ve boşanma kararımıza istinaden, Temmuz ayında 15 gün benimle kalacak olan oğlum için, bende kaldığı süre boyunca da aylık nafakanın tamamını ödemek zorunda mıyım yoksa, o aya mahsus olmak kaydıyla nafaka miktarının yarısını ödemem yeterli midir yasal olarak?
merhaba
annem ve babam 2 yıl önce boşandılar. 14 yaşında erkek kardeşime mahkeme nafaka kesti. fakat babam belirli bir süre ödedikten sonra bu nafakayı daha sonra ödemeyi kesti. aylardır nafakayı ödemiyor. bu konuda ne yapmamız gerekiyor. iş yeri sahibi olmasına rağmen üzerinde hiçbir şey yok olarak görünüyor. sanırım dükkan kendisinin üzerine değil
Merhabalar.
Kızım 12 yaşında, oğlum 8 yaşında. Boşanacağım. Bu durumda nafaka ne olur? Ve eşim kızıma psikolojik bir yıkım yaşatıyor. Üstüne gidiyor. Elimde aldattığına dair görüntüler var. Bu davayı kazanma ve velayeti alma şansım ne kadar yüksek acaba?
Biri 3 diğeri 8 aylık iki çocuğum var 4 senelik evliyim bu süre içinde çok kez kovdu tekrar gelip aldı götürdü ailemin yanında kaldım ama onlarda maddi olarak zor durumda anlaşmalı olarak boşansam çocuklarım ailemin durumundan dolayı benden ayrı kalmak zorunda eşim çok sorumsuz kira fatura harici eve para bırakmaz sana verecek param yok benim diye ailemin yanına gelince de barışmak için çocuklarımın üzerinden vicdan yaptırıyor 4 senedir babam sürekli para bırakıyor kişisel ihtiyaç çocukların maması meyvesi vs oda bıktı haklı olarak gidersen bir daha beni arama diyor annesi babası her kış bizimle kalıyor bütün hizmet her şey bana sürekli bir şeylerle cezalandırılmaktan yoruldum artık çocuklarım ve kendim için ne kadar nafaka alırım maddi durumdan dolayı çocuklarımı benden alabilirler mi ben çocuklarımdan ayrı kalmamak için her şeye katlanıyorum ama babamdan gelen maddi desteğimde olmazsa boşanmaktan başka çarem kalmıyor yardımcı olursanız sevinirim
Merhaba,
İştirak nafakası konusunda anlaşmalı boşanmada miktar belirtilmese mahkemede sorun olur mu?
Çocuğun aylık masrafları aylık olarak değişmekte çünkü.
Buna göre miktar yazmamayı düşünüyoruz.
Mahkeme buna rağmen resen bir karar verebilir mi?
Bir de bu ödeme hesaptan otomatik mi çekiliyor?
Merhaba. Bu boşanma konusunu istemesemde ısrarla boşanmak isteyen eşim yüzünden 14 yıllık evliliğimiz olduğunu ve eşimle anlaşmalı boşanmaya karar vermek üzereyiz. Memur olarak ……. TL civarında maaş almaktayım. Durumum ise engelli statüsündeyim ve 2 erkek çocuğum bulunmaktadır. Anlaşma ise üzerimde bir ev , bir araba var ve bir miktar borcumu da evi satıp tarafıma düşen parayla kapatacağımı düşündüm. Evin yarısının parasını kendisine arabayı da kendime borcumu da kendime ve ev eşyalarını da kendi aramızda bölüşerek yaparsam anlaşmalı boşanmaya gidebiliriz. Ve kendisi herhangi bir nafaka istemiyor sadece çocuklarımın velayetini kendi almak istediğinden bakımı benim tarafımdan üstlenmesini kabul ettim. Boşanmadan sonra babasından annesinin maaşın kısmi olarak bağlanacağından geliri olacağını biliyorum. Anlaşmalı boşanmadan sonra herhangi bir süre içerisinde tekrar dava açıp herhangi bir nafaka isteyebilir mi? Belirtilen duruma göre işitme – az konuşma engelli birey olduğumdan masraflığımdan fazla olduğundan hayata tutunma zorluklarına karşı mücadelede çocuklarıma tahminen ne kadarlık ödeme için karar verir ? Şuan düşünme aşamasında olduğundan düşünerek kendime sağlık açısından zarar vermek istemediğimden en kısa zamanda cevap verirseniz sevinirim .
Anne üç çocuğunu babaya velayeti verirse anne evlenirse calışmıyorsada baba nafaka verebilirim?Birde eyer çalışıyorsa gene verebilirmi?
Merhaba yaz tatilinde 1 ay alan baba, o ayın iştirak nafakasını ödememek hakkına sahip mi? Yaz tatilinde çocuk babadaysa baba nafakayı ödemez mi? Teşekkürler
Babam evi terk edeli 4 ay oldu, henüz ihtar yollamadık. 3 kardeşiz; ablam hem yüksek lisans yapıyor hem de ücretli öğretmenlik. Annem memur, maddi olarak her şeyi ucu ucuna yetiştiriyoruz. Küçük kız kardeşim 1. sınıfa gidiyor ama onu da okula gönderemiyoruz; kırtasiye gibi masraflar ağır geliyor. Ben 18 yaşındayım, üniversite sınavına hazırlanmam gerekiyor. Kitap, giysi ve sağlık gibi ihtiyaçlarım var, benim de maddi desteğe ihtiyacım var.
Babam ise matematik öğretmeni, maddi durumu iyi ama bugüne kadar bir kuruş bile vermedi. Boşanmadan ayrı olarak ona dava açabilir miyim? Maddi ve manevi sorumluluklarını yerine getirmediği için ondan para alma şansım var mı?
Merhaba,eşimle bir yıl önce anlaşmalı boşanmak zorunda kaldık.5 yaşında ki kızım etkilenmesin diye,birlikte aldığımız evi ve arabayı,istediği eşyaları eşime verdim.Ayrıca da 500 tl nafaka belirledik.Ne yazık ki boşandıktan iki ay sonra işlerim kötü gitti,hatta bankalara ve vergi dairesine borçlarım oluştu.3-4 ay sonra da nafaka ödeyemedim,sadece ara ara kızımı görüp elimden geldiğince ihtiyaçlarını karşılayıp ufak miktarlarda para verdim.Eşim 5 yıldır düzenli çalışıyor.annesi ve babası ile yaşıyor.onlardan da destek alıyor.ben nerdeyse 1 yıldır işssizim üstüne borçlarım da var.ve eşim nafakayı ödeyemediğim için beni icraya vermiş.hiçbir malım yok,işim de yok fakat hapis cezası yatarsın dediler.Sonuçta benim kızım elimden geleni yapıyorum fakat şuan ki durumum ortada.bende dava açıp nafakanın kaldırılmasını yada en azından miktarın düşürülmesini talep edebilir miyim?ve bunun için ücretsiz avukat bulabilir miyim teşekkürler…
Ben 2006 da anlasmali bosandim.iki cocugumuz var.bosandigimizda kizim 10 oglum 7 yaslarindaydi. ayrildigim kisi hic nafaka odemedi.mahkeme karari olan nafakayi simdi kizim evlendi oglum universite okuyor ben tekrar dava acsam gecmis biriken nafakayi alabilirmiyim.tek basima cok zorluklarla buyutup okutum hic bir babalik vazifesini yerine getirmedi bana nasil bir yol izlemeliyim ne yapmaliyim
Merhaba ,
5 yasında oğlum ve 2 yaşında kızım var 1.5 yıl önce bosandık ve anlasmalı bosanmada 400 tl bağlantı cocuklara nafaka , kendime her hangi bir nafaka almadım . calısıyorum ailemle kalıyorum cocuklarımın gideri cok oluyor özellikle küçük kızımın bez süt mama vs . şimdi tekrar nafaka arttırım davası actım eski esime oda bir sürü kredim var elime param kalmıyor hiç bişey yapamazsın diyor bana siz ce hakkım var mı buna yoksa ödemesi cok diye nafaka arttırma talebinde bulunamazmıyım
Aile boşanmış, 1 çocuk var. Çocuk şu an 17 yaşında ancak Ocak ayında 18 olacak. Baba, çocuğun 18 yaşına girmesiyle birlikte nafakayı kesmeyi düşünüyor. Çocuk anneyle birlikte kalıyor ve eğitim hayatı devam ediyor; üniversiteye hazırlanıyor. Baba, 18 yaşından sonra çocuğa bakmamayı planlıyor. Bu durumda ne yapılmalıdır?