Nafaka Kaldırılabilir Mi?

Yoksulluk Nafakası Kaldırılabilir Yada Azaltılabilir Mi ?

Türk Medeni Kanunu boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek tarafa, geçimini sağlayabilmek için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilme hakkı tanımıştır. Yoksulluk nafakası anılan bu nafakaya karar verilmesi için, nafaka yükümlüsünün kusurlu olması gerekmeyip, nafaka alacaklısının kurunun, nafaka borçlusundan daha ağır kusurlu olmaması yeterlidir.

Boşanma nedeniyle, yoksulluğa düşecek tarafın nafaka talep etmesi halinde, hakim nafakanın tayininde, nafaka alacaklısının geçimi ve bakımı için gerekli, nafaka borçlusunun da geliri ile orantılı olacak şekilde, hakkaniyet ilkesini de gözeterek nafaka miktarını belirleyecektir. Ancak zamanla, nafaka tayininde etkili olan şartların değişebileceği kuşkusuzdur.  Bazı durumlarda, nafaka kendiliğinden kalkabileceği gibi, bazı durumlarda ise, nafakanın kaldırılmasını veya azaltılmasını hakimden talep edilebilir.

Nafakanın kendiliğinden kalkacağı durumlar, Türk Medeni Kanunu’nda sayılmış olup;

• Nafaka alacaklısının yeniden evlenmesi,
• Taraflardan birinin ölümü

halinde, herhangi bir mahkeme kararına ihtiyaç bulunmaksızın nafaka kendiliğinden kalkacaktır. Bununla birlikte, bazı hallerde ise, nafaka yükümlüsü, mahkemeye başvurarak nafakanın kaldırılmasını talep edebilir. Bu haller;

• Alacaklı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması,
• Alacaklı tarafın yoksulluğunun ortadan kalkması,
• Alacaklı tarafın haysiyetsiz yaşam sürmesi

olup, nafakasının kendiliğinden ortadan kalkmasından farklı olarak, bu hallerde nafaka borçlusunun nafakanın kaldırılmasını talep etmesi gerekir. Yerleşik Yargıtay kararlarında; yeme, giyinme, barınma, sağlık, ulaşım, kültür gibi bireyin maddi varlığını geliştirmek için zorunlu ve gerekli görülen harcamaları karşılayacak düzeyde geliri olmayanların yoksul kabul edileceği belirtilmiş ise de; “Asgari Ücret seviyesinde gelirinin bulunması” yoksulluğu ortadan kaldıracak bir olgu olarak kabul edilmemektedir. Ancak bu  durumda, nafakanın azaltılması talep edilebilecektir.

Tarafların mali durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hallerde, nafaka borçlusu nafakanın azaltılmasını da talep edebilir. Örneğin; daha önce çalışmayan nafaka alacaklısının işe başlaması, nafaka borçlusunun işten ayrılması gibi. Bu durumda hakim, yeni durum ve şartlara göre; nafakanın azaltılmasına karar verebilir.

Değinilmesi gereken bir diğer husus ise, anlaşmalı boşanma sonucunda, tarafların anlaşma çerçevesinde belirlemiş olduğu, nafakanın kaldırılmasını veya azaltılmasını talep edip edemeyeceğidir. Yerleşik Yargıtay kararları gereğince, nafaka, taraflar arasındaki sözleşmeye istinaden de belirlenmiş olsa da indirilebilir veya tamamen de kaldırılabilir. Ancak sözleşme ile kararlaştırılmış ve hakim tarafından onaylanmış olan nafakanın, sözleşmede, edimler arasındaki denge beklenmeyen olaylar nedeniyle bozulmaksızın tamamen kaldırılmasını ya da indirilmesini talep etmek hakkın kötüye kullanılması teşkil edecektir.

Yine sırf boşanmayı sağlayabilmek için, bilerek ve isteyerek mali gücünün üzerinde bir yükümlülüğü üstlenen ya da karşı tarafın mali durumunun iyi olduğunu ve geçinmek için nafakaya ihtiyacı olmadığını bilen kişinin, sonradan mali gücünün yetersiz olduğu veya karşı tarafın yoksulluğunun ortadan kalktığı iddiasıyla nafakanın kaldırılması veya azaltılmasını talep etmesinin iyi niyet, doğruluk, dürüstlük ve sözleşmeye bağlılık ilkeleri ile bağdaşmayacağı kabul edilmektedir.