Terk Nedeniyle Boşanma Davası

Terk, evlilik birliği devam ederken eşlerden birinin ortak konuttan isteyerek ve süreklilik arz edecek şekilde ayrılmış olmasıdır. Evliliğin, eşlere getirildiği en önemli yükümlülüklerden birisi, birlikte yaşama olgusudur. Fakat terk edilen eşin, ortak konutu terk eden eşten, bu gerekçeyi ileri sürerek boşanması mümkündür. Ancak elbette, terk eden eşin ortak konuttan ayrılmış olması, tek başına, terk nedeniyle boşanma davası açılması için yeterli değildir. Bu noktada, terk eden eşin kusurlu olması, terk durumunun en az altı ay sürmesi ve terk eden eşe ortak konuta dönmesi için çağrı yapılması gerekir. Terk nedeniyle boşanma hali, Türk Medeni Kanunu (TMK)’nda düzenlenen özel boşanma nedenlerinden biridir. Başka bir deyişle, terke ilişkin şartlar, dava esnasında ispatlanırsa, hâkim, boşanmaya karar vermek zorundadır.

Yazı İçeriği
1. Terk Nedir?
2. Terk Nedeniyle Boşanma Davasının Şartları
2.1 Ortak Konutun Terk Edilmesi
2.2 Terk Eden Eşin Kusurlu Olması
2.3 Terk Durumunun En Az 6 Ay Boyunca Devam Etmesi
2.4 Terk Edilen Eş Tarafından Terk Eden Eşin Dönmesi İçin Çağrı Yapılmış Olması
2.5 Çağrılan Konutun Uygun Olması
2.6 İhtarın Haklı ve Samimi Olması
3. Görevli ve Yetkili Mahkeme

Evliliğin getirdiği en önemli sonuçlardan biri hiç şüphesiz hem hak hem yükümlülük niteliğindeki “birlikte yaşama” olgusudur. Nitekim Türk Medeni Kanunu (TMK)’nun 185. maddesinde “Eşler birlikte yaşamak, birbirine sadık kalmak ve yardımcı olmak zorundadırlar.” düzenlemesi mevcuttur. Kanun koyucu tarafından da koruma altına alınan bu hak ve yükümlülüğe aykırı davranan, yani “terk eden” eşin tutumu, terk edilen diğer eşe boşanma hakkı tanımaktadır. Bu durum, terk edilen konumundaki eş tarafından gerekli prosedürlere uygun şekilde davaya konu edilmesi halinde, özel ve mutlak bir boşanma sebebidir. Diğer özel boşanma sebeplerinden bazıları zina, hayata kast, pek kötü davranış, onur kırıcı davranış, akıl hastalığı, haysiyetsiz yaşam sürme, küçük düşürücü suç işleme gibi durumlardır.

1. Terk Nedir?

Terk, evlilik birliği devam ederken eşlerden birinin ortak konuttan isteyerek ve süreklilik arz edecek şekilde ayrılmış olmasıdır.

Eşini ortak konutu terk etmeye zorlayan yahut haklı bir nedeni olmaksızın eşinin ortak konuta dönmesini engelleyen eş de, mevzuatımıza göre “terk eden eş” olarak değerlendirilmektedir. Yani, ortak konutta kalmaya devam eden ancak diğer eşin ortak konutta bulunmasına haklı nedeni olmaksızın engel olan eşin de terk etmiş kabul edildiği durumlar olabilmektedir.

2. Terk Nedeniyle Boşanma Davasının Şartları

Terk sebebiyle boşanma hususu, TMK m.164 düzenlenmiştir.

Bu maddeden açıkça anlaşıldığı üzere, terk nedenine dayalı olarak boşanmanın gerçekleşebilmesi için bazı şartların bir arada gerçekleşmesi gerekir.

2.1 Ortak Konutun Terk Edilmesi
Aşağıdaki hallerde Türk Medeni Kanunu’na göre bir terk fiilinin varlığından söz edilir.

• Evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek maksadıyla diğer eşi terk etmek.
• Evden ayrılma gayesi bu olmamakla beraber haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmemek.
• Kendisi evi terk etmese dahi diğer eşi ortak konutu terk etmeye zorlamak.
• Diğer eşin ortak konuta dönmesini haklı sebep olmaksızın engellemek.

Kanun maddesinde açıkça belirtildiği üzere “ortak konuttan kovulan veya ortak konuta girmesi engellenen eş, terk edilen eş konumda” olup terk nedenine dayanarak boşanma hakkına sahiptir. Diğer eşi terke zorlayan ya da ortak konuta dönmesini haklı neden olmaksızın engelleyen eşin, açacağı terk nedeniyle boşanma davası, dava açma hakkının olmadığı gerekçesiyle reddedilir.

Ortak Konuta ilişkin detaylı bilgi için “Aile Konutu Nedir? Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?“ başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

2.2 Terk Eden Eşin Kusurlu Olması
Terkin geçerli bir boşanma nedeni sayılması için aranılan en önemli koşullardan biri, terk eden eşin kusurunun varlığıdır. Örnek vermek gerekirse, askerlik vazifesini yerine getirmek için yahut sağlık durumları neticesinde tedavi gerekçesiyle veya zorunlu iş seyahatleri için ortak konuttan ayrılmak kusur niteliğinde sayılamaz. Bu gibi hallerde, ortak konuttan bir süreliğine uzak kalan eşin, bu davranışı dolayısıyla kusurlu sayılması ve ortak konutu terk ettiği suçlamasıyla itham edilmesi mümkün değildir. Ancak, yukarıdaki örneklerde olduğu gibi geçerli bir nedenle evden ayrılmakla birlikte, ayrılma sebebi ortadan kalktıktan sonra, ortak konuta dönmeyen eş de, terk etmiş sayılır.

2.3 Terk Durumunun En Az 6 Ay Boyunca Devam Etmesi
Terk durumunun, boşanma davasına konu edilebilecek şekilde “terk” olarak değerlendirilebilmesi için, boşanma davasının açıldığı tarihten geriye doğru, en az 6 ay boyunca devam etmesi gerekmektedir. Bu 6 aylık süre içerisinde, samimi olmayan ortak konuta dönüşler ve akabinde tekrar evden ayrılma durumları, hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirilir. Bu halde terk süresi kesintiye uğramamış gibi hesap edilir.

Öteki taraftan eş, evi terk ettikten sonra gerçekten evlilik birliğinin gerektirdiği şekilde, birlikte yaşama arzusuyla eve dönüş yapabilir. Şu halde yeni gelişen durumlar nihayetiyle, ortak konuttan tekrar ayrılırsa, söz konusu 6 aylık süre, ikinci ayrılışla beraber, yeniden işlemeye başlar.

2.4 Terk Edilen Eş Tarafından Terk Eden Eşin Dönmesi İçin Çağrı Yapılmış Olması
Terk nedeniyle boşanma davası açılabilmesin bir diğer şartı da, dava açılmadan önceden terk eden eşin uyarılmasıdır. Bu uyarma, terk eden eşin adresi biliniyorsa ihtar yapılarak, bilinmiyorsa da ilan verilerek eve dönmesi için çağrı yapılmasıdır. Bu şart, dava bakımından oldukça önemli olup, öncesinde ihtar veya ilan yapılmamış ise bu sebeple açılan boşanma davası reddedilebilecektir.

Bu ihtarın geçerli sayılabilmesi için, mutlaka terk eden eşe geri dönmesi için süre tanınması ve bu sürenin en az iki ay olması gerekmektedir. Yargıtay, bu sürenin 60 gün olarak tanınması durumunda dahi, ihtarı geçersiz addetmektedir.

2.5 Çağrılan Konutun Uygun Olması
Yargıtay kararlarında, söz konusu ihtarın geçerli kabul edilebilmesi için, ihtar sonrası eve dönüş çağrısı yapılan eşin, eşlerin beraberce seçtiği, bağımsız bir konuta çağrılması gerekmektedir. Yahut TMK m.188 şartlarını içerecek şekilde terk edilen eş tarafından seçilmiş veya mahkeme tarafından belirlenmiş, bağımsız bir eve davet edilmesi de mümkündür.

Örneğin, terk eden eşin anne ve baba ile ortak yaşanılan konuta çağrılması halinde, bağımsız bir konutun varlığından bahsedilemez. Nitekim Yargıtay, terkten sonra böyle bir konuta çağrılan eşin ihtara uymamasını haklı bulmuştur.

2.6 İhtarın Haklı ve Samimi Olması
Yargıtay kararlarında konuya ilişkin aranan bir diğer koşul, terk edilen eşin ihtar çağrısının, samimi olmasıdır. Söz gelimi, eşine şiddet uygulayan, ortak konuttan ayrılan veya geri dönememesi için evin kilidini değiştiren eşin, “geri dön” ihtarı geçerli kabul edilmemektedir.

İhtarın, terk nedeniyle boşanma davasının şartlarından biri olmasının dışında çok önemli ve dikkat edilmesi gereken bir sonucu daha vardır. “Terk edilen eş, ihtar öncesi terk eden eşin yaptığı kusurlu davranışları affetmiş, en azından hoşgörüyle karşılamış sayılmaktadır.” Bu nedenle Yargıtay kararları doğrultusunda, terk edilen eş, ihtar ile birlikte, terk eden eşe karşı daha önce yaptığı kusurlu davranışları öne sürerek, boşanma davası açamamaktadır.

Eşler arasında boşanma yahut nafaka davasının varlığı durumunda eşlerin birlikte yaşama hak ve yükümlülüğü ortadan kalkmaktadır. Bu sebeple böyle bir dava sürerken terk eden eşe yapılan ihtar, haklı sayılmamaktadır. Boşanma davası ret kararıyla sona erdikten sonra 4 ay geçmedikçe terk eden eşe ihtar çekilemez.

3. Görevli ve Yetkili Mahkeme

Boşanma davasında görevli ve yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer aile mahkemesidir. Aile mahkemesinin bulunmadığı yerlerde asliye hukuk mahkemesi, aile mahkemesi sıfatıyla davaya bakmakla görevlidir.

Boşanma davası sürecine ilişkin daha detaylı bilgiye ulaşmak için “Boşanma Davası Nasıl Açılır?” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.

Aynı davada hem terke dayanılarak hem de evlilik birliğinin temelden sarsılması sebebiyle, boşanma davası açılamayacağı gibi, bu gerekçelerin terditli olarak ileri sürülmesi de mümkün değildir.