Mavi Kart Uygulaması Nedir?

Mavi kart, esasen, izin alarak vatandaşlıktan çıkanların bu durumunu gösterir bir belge olup vatandaşlıktan izin alarak çıkanlar, mavi kartları olmasa bile kendilerine sağlanan haklardan yararlanabilirler. Başka bir deyişle, yurt dışına çalışmaya giden bazı vatandaşlarımız, gittikleri ülkece o ülkenin vatandaşlığını kazanabilmeleri için Türk vatandaşlığından çıkmaları şart koşulabilmektedir. Kanun Koyucu bu vatandaşlarımızın mağduriyetinin önüne geçmek için Türk vatandaşlığından çıkma izni alınarak çıkılmasını özel olarak düzenleyip bu imkandan yararlananlara bazı imtiyazlar tanımıştır. Bu kişiler için “Mavi Kartlılar” denilen ayrıcalıklı yabancılar statüsü oluşturularak, bazı istisnalar dışında Türk vatandaşının sahip olduğu miras, taşınmaz edinme gibi birçok haklarını korumalarını sağlanmıştır. Yasal düzenlemeler uyarınca aranan şartları taşıdığı sonucuna varılan kişiye, Bakanlık kararıyla, Türk vatandaşlığından çıkma izni verilir. 

Yazı İçeriği
1. Çıkma İzni Nedir?
2. Mavi Kart Nedir?
3. Kimler Mavi Kart Edinebilir?
4. Çıkma İzni ve Mavi Kart Belgesini Vermeye Yetkili Makam Neresidir?
5. Çıkma İzni Başvurusu Reddedilen Kişi Ne Yapabilir? 

Bu düzenlemeye dahil olan eski Türk vatandaşları, seçme ve seçilme, askerlik hizmetini yapma yükümlülüğü gibi vatandaşlara özgü haklar dışında, Türk vatandaşlarının sahip olduğu haklara sahiplerdir. Bu kişiler, Türkiye’ye giriş-çıkış, Türkiye’de ikamet veya taşınmaz edinme ile buna bağlı miras hakları konularında, Türk vatandaşlarının sahip oldukları haklara aynen sahip olmaya devam edecektir.

1. Çıkma İzni Nedir? 

Türk vatandaşları belirli şartları taşıdıkları takdirde yetkili merciden çıkma izni talep etmek suretiyle Türk vatandaşlığını kaybetme imkanına sahiptir. Fakat her vatandaş bu hakkı her zaman kullanamayıp, kanunda belirtilen koşulların mevcut olması halinde çıkma izni başvurusu söz konusu olabilecektir. Bu hak için hangi şartların arandığı 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 25’de belirtilmiştir. Söz konusu hükme göre;

• “(1) Türk vatandaşlığından çıkmak için izin isteyen kişilere aşağıdaki şartları taşımaları halinde Bakanlıkça çıkma izni veya çıkma belgesi verilebilir.
  a) Ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak. 
  b) Yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmış olmak veya kazanacağına ilişkin inandırıcı belirtiler bulunmak. 
  c) Herhangi bir suç veya askerlik hizmeti nedeniyle aranan kişilerden olmamak. 
  ç) Hakkında herhangi bir mali ve cezai tahdit bulunmamak.” 

Konuya ilişkin detaylı bilgi için “Başka Devletin Vatandaşlığına Geçerek Türk Vatandaşlığından Çıkma” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz. 

2. Mavi Kart Nedir?

Mavi Kart, doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığından ayrılan kişilere ve 3. dereceye kadar olan altsoylarına verilen resmi bir belgedir. 
Mavi kart, esasen, izin alarak vatandaşlıktan çıkanların bu durumunu gösterir bir belge olup vatandaşlıktan izin alarak çıkanlar, mavi kartları olmasa bile kendilerine sağlanan haklardan yararlanabilirler. Yani mavi kart, kurucu nitelikte değil, açıklayıcı nitelikte bir belgedir. Ancak uygulamada, resmi iş ve işlemler ile banka gibi kuruluşlarda herhangi bir aksilik ve gecikme yaşanmaması adına hak sahipliğini gösterir Mavi Kart’ın alınması faydalı olacaktır.

3. Kimler Mavi Kart Edinebilir?

Türk Vatandaşlığı Kanunu (kısaca TVK) m.28’e göre,  doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler ile bu kişilerin 3. dereceye kadar olan altsoyları Mavi Kart edinebilir. 
Ancak TVK m.28/4 uyarınca, Cumhurbaşkanı, gerekli görmesi halinde üçüncü dereceden itibaren hangi dereceye kadar olan altsoyların bu maddede tanınan haklardan faydalanabileceğini belirleyebilir.
Türk Hukukunda, Türk vatandaşlığının doğumla (aslen) kazanılması, şu yollarla olabilir:

• Soy Bağı Esası: Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği veya dışında doğan çocuk, doğum anından itibaren Türk vatandaşlığını kazanır.

• Doğum Yeri Esası: Türkiye’de doğan ve yabancı ana ve babasından dolayı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumundan itibaren Türk vatandaşıdır. 

Türk vatandaşlığını; vatandaşlığa kabul, evlat edinilme, seçme hakkı gibi sonradan kazanan Türk vatandaşları ise, Mavi Kart alamazlar.
“3. dereceye kadar altsoy” tanımına dahil olan çocuklar, torunlar ve torunun çocukları olan kişilerin, Mavi Kart alabilmeleri için, öncelikle üstsoyuyla soy bağını belgelendirmesi gerekir. Ayrıca bu kişilerin, soy bağını belgelendirmek istediği üstsoyları, Türk vatandaşlığını doğumla kazanmış ve çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybetmiş olmalıdır.

TVK m.27/2’ye göre, Türk vatandaşlığını kaybeden ana ya da babanın talep etmesi ve diğer ebeveynin de buna muvafakat etmesi halinde, reşit olmayan çocukları da kendileri ile Türk vatandaşlığından izinle çıkmış sayılır. Çocuklar için de mavi kart alınabilir.
Mavi kart, izinle vatandaşlıktan çıkanlara verileceği için, vatandaşlıktan çıkma belgesi alınarak çıkılması zorunludur. Vatandaşlığı devam edenlerin, vatandaşlıktan başka şekilde çıkanların veya vatandaşlıktan ıskat edilenlerin mavi kart alma hakları yoktur.

Mavi kartın başvuru şartları, süreci ve sağladığı haklara ilişkin detaylı bilgi için “Mavi Kartlıların Yeniden Türk Vatandaşlığına Geçmesi” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.

4. Çıkma İzni ve Mavi Kart Belgesini Vermeye Yetkili Makam

Çıkma izni alarak vatandaşlığın kaybedilmesi için öncelikle kişinin birtakım belgeler ile beraber başvuruda bulunması gerekir. Belgelerde eksiklik olması halinde ilgilisi ile iletişime geçilerek eksik belgelerin ibrazı istenir. Keza, bu kişi hakkında, Emniyet Genel Müdürlüğünden, Kaçakçılık İstihbarat Harekât ve Bilgi Toplama Daire Başkanlığından ve Millî Savunma Bakanlığından re’sen bir arşiv araştırması yapılır. Nihayetinde, yasal düzenlemeler uyarınca aranan şartları taşıdığı sonucuna varılan kişiye, Bakanlık kararıyla, Türk vatandaşlığından çıkma izni verilir.

Yönetmeliğin 52. maddesinde belirtildiği üzere Türk vatandaşlığını çıkma izni alarak kaybeden kişi mavi kartı iktisap ettiği takdirde bazı istisnalar dışında Türk vatandaşlar ile aynı haklara sahip olacaktır. Bu konuda ayrıntılı bilgi edinmek adına “ Mavi Kartlıların Türkiye’deki Taşınmazlar Üzerindeki Mülkiyet ve Miras Hakları” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Diğer taraftan, mevzuatta düzenlenen şartları eksiksiz bir şekilde taşımadığı tespit edilen kişinin, vatandaşlıktan çıkma başvurusunun Bakanlıkça reddedilmesi de mümkündür. 

5. Çıkma İzni Başvurusu Reddine Karşı Dava Yolu 

Bir vatandaşa çıkma izni vererek vatandaşlıktan çıkma hakkı verilmesi ve/veya mavi kart tahsisi idarenin takdir yetkisindeki işlemlerdendir. Dolayısıyla başvuruya karşı idarenin vereceği karar idari işlem niteliğinde olacaktır. Bundan ötürü başvurunun reddedilmesi de idari işlem olup söz konusu karara karşı idari mahkemede dava açılabilecektir.

Konuya ilişkin ayrıntılı bilgi edinmek için “İdari İşlemlere İtiraz ve İptal Davası” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.