Sosyal Medya ve İnternet Yayınlarına İlişkin Hukuki Düzenlemeler

5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, 29 Temmuz 2020 tarihinde kabul edilen yeni bir Kanun ile güncellenmiştir. Bu güncellemeler, internetin ve sosyal medyanın etkilerini ve beraberinde getirdiği sorumlulukları dikkate alarak sosyal medya ve internet yayınlarına ilişkin daha güçlü bir hukuki düzenleme sağlamayı amaçlamaktadır.

1. Sosyal Ağ Sağlayıcısı Nedir?

29.07.2020 tarihinde kabul edilen 7253 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile yürürlüğe giren yeni düzenlemelerde Sosyal Ağ Sağlayıcısı olarak ifade edilen yeni bir kavram türetilmiştir. Bu düzenlemelere göre, sosyal ağ sağlayıcısı; sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturulmasına imkan sağlayan gerçek veya tüzel kişilerdir. Keza, internet ortamındaki bu paylaşımların, görüntülenmelerini veya paylaşılmalarını mümkün kılanlar da sosyal ağ sağlayıcılarıdır.

2. Kişilik Haklarının İhlali Durumunda İçeriğin Çıkarılması Talebi

Düzenlemeden önce internet ortamındaki içerik nedeniyle kişilik hakları ihlal edildiğini iddia eden gerçek ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşlar, içerik sağlayıcına, eğer içerik sağlayıcısına ulaşılamıyorsa yer sağlayıcısına başvurarak ilgili içeriğin erişiminin engellenmesini talep edebiliyorlardı. Bu yeni düzenleme ile kişilere ilgili içerikte yer alan hukuka aykırı kısmın içerikten çıkartılmasını talep etme hakkı verilmiştir. 

İhlale uğrayanlar dilerse doğrudan sulh ceza hakimine başvurarak da içeriğin çıkarılmasını veya erişimin engellenmesini isteyebilir. Yer veya içerik sağlayıcısına başvuru yapıldığında en geç 24 saat içinde bu taleplerinin yer veya içerik sağlayıcısı tarafından cevaplandırılır.

Doğrudan sulh ceza hakimine başvurulması halinde hakim başvuru üzerine 24 saat içinde duruşma yapmadan karar verecektir. Hakim somut olayın mahiyetine göre erişim engeli yahut içeriğin kaldırılması kararını verebilecektir. Bu kararların verilmesi halinde bu karar doğrudan Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne gönderilir.  Birlik tarafından karar, ilgili içerik, yer ve erişim sağlayıcılarına iletilir. Birlik tarafından gönderilen erişimin engellenmesi veya içeriğin çıkarılması kararı, en geç dört saat içinde ilgili içerik ve yer sağlayıcıları tarafından yerine getirilmelidir. Bu konuda bireysel olarak neler yapılabileceğine dair daha detaylı bilgi edinmek için sitemizde bulunan “İnternet Suçları ve Cezaları” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.

Ayrıca 2020 yılında yapılan düzenleme ile bunlara ek olarak birtakım yeni düzenlemeler getirilmiştir. İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik hakları ihlal edilenlerin talep etmesi durumunda hakim tarafından, başvurucunun adının karara konu internet adresleri ile ilişkilendirilmemesine karar verilebilmektedir. Keza, bu gibi durumlarda, Erişim Sağlayıcıları Birliği tarafından hangi arama motorlarına bildirim yapılacağının gösterileceği de kanunda ayrıca düzenlenmiştir. 

Twitter / Instagram/ Facebook Gibi Platformlardaki Bir İçerik Nedeniyle Hakkı İhlal Edilenler Bu Platforma Başvurabilir Mi?

İnternetteki bir içerik nedeniyle kişilik hakları ihlal edilenlerce yapılacak başvurulara sosyal ağ sağlayıcısı tarafından en geç 48 saat içerisinde olumlu veya olumsuz cevap verilmesi zorunludur. Olumsuz biçimde cevap verilmesi halinde bu cevabın gerekçeli olması kanuni bir zorunluluktur.

3. Başvuruya Cevap Verilmemesinin Yaptırımı Nedir?

Bu yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal ağ servis sağlayıcılarına 5.000.000.-TL (Beş Milyon TL) idari para cezası verilebilecektir. Bununla birlikte sosyal ağ servis sağlayıcıları altı aylık dönemlerle bu başvurular hakkında kuruma bilgi vermekle yükümlü tutulmuşlardır. İlk rapor 2021 yılı Ocak ayında bildirilmesi gerekirken, Haziranda bildirilmiştir. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen sosyal ağ servis sağlayıcılarına ise 10.000.000.-TL (On Milyon TL) idari para cezası verilebilecektir.

4. Hukuka Aykırı İçerik Nedeniyle Oluşan Zarar İçin Tazminat Talep Edilebilir mi?

Hukuka aykırılığı hâkim veya mahkeme kararıyla tespit edilen içeriğin sosyal ağ sağlayıcısına bildirilmesi durumunda, 24 saat içinde gerekli önlem alınmalıdır. Aksi takdirde, sosyal ağ sağlayıcısı, doğan zararın tazmin edilmesinden sorumlu tutulmuştur. Bunun için içerik sağlayıcının sorumluluğuna gidilmesi veya içerik sağlayıcıya dava açılması şartı aranmamaktadır.

5. Erişimin Engellenmesi ve İçeriğin Çıkarılması Yaptırımı

Düzenlemeden önce internet ortamında bulunan yayınların hukuka aykırı olmaları halinde mahkemece sadece erişimin engellenmesine karar veriliyordu. Yapılan yeni düzenleme ile artık yargı makamlarınca internet ortamında bulunan bir yayının hukuka aykırı bulunması halinde sadece hukuka aykırı kısma yönelik içeriğin çıkarılması kararı da verebilmektedir.

Erişimin engellenmesi ve kaldırılması ile ilgili detaylı bilgi için “İnternet Yayın İçeriklerine Erişimin Engellenmesi ve Kaldırılması” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

6. Yer Sağlayıcılarına Uygulanacak İdari Para Cezaları

Kanunda  yer sağlayıcı ifadesi; hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişileri tanımlamaktadır. Yer sağlayıcı, her ne kadar yer sağladığı içeriği kontrol etmek veya hukuka aykırı bir faaliyetin söz konusu olup olmadığını araştırmakla yükümlü değilse de, yer sağladığı içeriğin hukuka aykırı olduğunun bildirilmesi akabinde bu içeriği yayından çıkarmakla yükümlüdür. 29.07.2020 tarihinde kabul edilen yeni kanuna göre ise, bu idari para cezası 100.000.-TL ile 1.000.000.-TL arasında olacak şekilde olarak arttırılmıştır. Bu cezalar her yıl açıklanan yeniden değerleme oranları esas alınarak artırılmaktadır.

7. Günlük Erişimi Bir Milyondan Fazla Olan Sosyal Ağ Sağlayıcılarının Temsilci Bulundurma Zorunluluğu

Artık, Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ saylayıcıları, yetkili en az bir kişiyi Türkiye’de temsilci olarak belirlemek zorundadır. Yetkili olan bu kişinin iletişim bilgileri kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilecek şekilde internet sitesinde yer almalıdır. Bu yetkili kişiler, kanun kapsamında yapılacak başvuruları cevaplandırmakla ve yükümlülükleri yerine getirmekle mükelleftir. Ayrıca yetkilendirilen kişinin gerçek kişi olması halinde Türk vatandaşı olması zorunludur.

7.1. Temsilci Bulundurmamanın Yaptırımı

Temsilci belirleme yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde kurum tarafından bildirimde bulunulacaktır. Bildirimden itibaren otuz gün içerisinde yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde on milyon Türk Lirası idari para cezası verilir.

İdari para cezasının tebliğinden itibaren otuz gün içerisinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde otuz milyon Türk Lirası daha idari para cezası verilir.

İkinci verilen idari para cezasının tebliğinden itibaren yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde ilgili sosyal ağ saylayıcısına yeni reklam verilmesi yasaklanır. Ayrıca, bu nedenle oluşan para transferinin engellenmesi cezası verilir.

Reklam yasağı kararının verildiği tarihten itibaren üç ay içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde sulh ceza hâkimliğine başvurulabilecektir. Başvuruda, sosyal ağ sağlayıcısının internet trafiği bant genişliğinin yüzde elli oranında daraltılması talep edilir.

Başvuru kabul edilmesine rağmen, otuz gün içinde bu yükümlülük yerine getirilmezse halinde sulh ceza hâkimliğine yeni bir başvuru yapılabilir. Bu başvuruda, sosyal ağ sağlayıcısının internet trafik bant genişliğinin yüzde doksan oranına kadar daraltılması talep edilir. 

Temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünün yerine getirilmesi halinde verilen idari para cezalarının dörtte biri tahsil edilir, reklam yasağı kaldırılır ve hakim kararları kendiliğinden hükümsüz kalır.

8. Türkiye’deki Kullanıcıların Kişisel Verileri Nerede Saklanacak?

Yeni düzenlemeyle Türkiye’de günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt içi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarına Türkiye’deki kullanıcılarının verilerini Türkiye’de barındırma yükümlülüğü yüklenmiştir. 

9. Yapılması Planlanan Değişiklikler

TBMM tarafından sunulması beklenilen yasa teklifi internet medyasında çalışanların Basın Kanunu’na tabi olması yönündedir. Bu teklifin “Yalan Haber ve Dezenformasyon ile Mücadele” kapsamında yapılacağı ve dezenformasyonla ilgili haberlerin “organize, örgütlü, belli amaca yönelik olması” halinde yaptırıma tabi tutulacağı öngörülmektedir. Bilgi Teknolojileri Kurulunda yeni birim kurulacağı ve sosyal medyada yayılması muhtemel yalan haberleri engellemek için denetim amaçlı çalışılacağı da diğer öngörüler arasındadır. Bunun yanında internet medyasına da künye, adres ve bildirim zorunluluğu getirileceği hususu da değişiklik yapılması beklenen bir diğer düzenlemedir.

Her ne kadar yasa kapsamında günlük erişimi 1 milyondan fazla olan sosyal medya kuruluşlarına Türkiye’de temsilcilik bulundurma zorunluluğu getirilmişse de uygulamada, temsilciliklerin erişilebilirliğinde problemler yaşanmaktadır. Bu sebeple Temsilciliklerde görevli sayısının arttırılması da yapılması planlanan değişiklikler arasındadır.  

10. Sıkça Sorulan Sorular