Türk Vatandaşlığının Kazanılması

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’na göre Türk vatandaşlığı temelde iki şekilde kazanılabilir. Bunlardan ilki Türk vatandaşlığının doğumla kazanılması iken, ikincisi sonradan kazanılmasıdır. Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması da kendi içinde üç gruba ayrılmaktadır. Bunların ilki yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığın kazanılması, ikincisi bir Türk vatandaşı tarafından evlat edinilme ile Türk Vatandaşlığının kazanılması üçüncüsü ise seçme hakkının kullanılması ile Türk vatandaşlığının kazanılmasıdır. Türk vatandaşlığının yetkili makam kararı ile kazanıldığı haller ise kendi içinde ayrı bir alt grubu oluşturmaktadır. Genel yoldan kazanma, istisnai yoldan kazanma, yeniden kazanma, evlilik yolu ile kazanma hallerinin tamamı Türk vatandaşlığının yetkili makam kararı ile kazanılması kapsamındadır.

Ayrıca, yabancı veya vatansız birinin de kanunda belirtilen şartları sağlaması halinde genel yolla Türk vatandaşlığını kazanması mümkündür.

Son zamanlarda pek çok yabancı Türkiye vatandaşı olmak amacıyla vatandaşlık başvurusunda bulunmaktadır. Türk vatandaşı olmak isteyen bir yabancı veyahut vatansız, Kanunda belirtilen şartları sağlaması halinde Türk vatandaşlığı başvurusunda bulunabilecektir. Ancak, bu aşamada önemle belirtmek gerekir ki vatandaşlık verilmesi ülkelerin egemenlik yetkisi ile ilişkili olduğundan kanunda belirtilen şartların sağlanması kesin olarak Türk vatandaşlığı kazanılmasını garanti etmemektedir. Buna ilişkin devletlerin geniş bir takdir yetkisi olduğunu söylemek mümkündür. Fakat vatandaşlık başvurusunu inceleyen idari mercilerin bu takdir yetkisini hukuka uygun olarak kullanması da zaruridir. Dolayısıyla vatandaşlık başvurusu hukuka aykırı olarak ya da hiçbir gerekçe olmaksızın reddedilen kişinin idari yargı mercilerinde iptal davası açarak vatandaşlık hakkı elde edebilmesi mümkündür.

1. Türk Vatandaşlığı Alma Şartları Nelerdir?

• Kendi millî kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak,
• Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmek,
• Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile teyit etmek,
• Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak,
• İyi ahlak sahibi olmak,
• Yeteri kadar Türkçe konuşabilmek,
• Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak,
• Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak,

2. Türk Vatandaşlığı İçin İstenilen Belgeler Nelerdir?

• Başvuru Formu
• Pasaport ve Noter onaylı tercümesi
• 2 adet biyometrik fotoğraf
• Doğum belgesi
• Medeni durumunu gösterir belge
• Sağlık raporu
• Gelir durumunu gösterir belgeler
• Geçerli ikamet izni kartı aslı ve fotokopisi
• Harç ödeme dekontu

3. Türk Vatandaşlığı Kazanmanın Sonuçları Nelerdir?

Yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığına alınan kişi, yetkili makamın kararı tarihinden itibaren Türk vatandaşlığını kazanacaktır. Türk vatandaşlığını kazanan kişi bu karar tarihinden itibaren Türk vatandaşlarının tabi olduğu hak ve yükümlülüklere tabi olacaktır.

Eş bakımından sonuçları;
Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kazanılması durumunda diğer eşin vatandaşlığına doğrudan etkisi olmayacaktır. Ancak, eş gerekli evrak ve belgeleri düzenledikten sonra vatandaşlık başvurusu yapabilecektir. Akabinde, otomatik olarak diğer eş de Türk vatandaşlığı kazanmış olacaktır.

Çocuklar bakımından sonuçları;
Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığı kazanan kişinin ergin çocukları, ana veya babanın Türk vatandaşlığına alınmasından hiçbir şekilde etkilenmeyeceklerdir. Türk vatandaşlığının kazanılması sadece ergin olmayan çocuklar için sonuç doğuracaktır. Bu hususu daha detaylı açıklamak gerekirse; Türk vatandaşlığını kazanan kişinin velayeti kendisinde olan ergin olmayan çocuklarının diğer eşin muvafakati olması halinde Türk vatandaşlığını kazanabilecektir.

Ayrıca Türk vatandaşlığı kazanan yabancıların, talep etmesi halinde Türkçe ad ve soyadı almalarına bir engel yoktur.

4. Doğumla Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Doğumla kazanılan Türk vatandaşlığı, soy bağı veya doğum yeri esasına göre kendiliğinden kazanılır. Ayrıca, doğumla kazanılan Türk vatandaşlığı doğum anından itibaren hüküm ifade edecektir.

Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği içinde doğan çocuk soy bağı esasına göre Türk vatandaşı olacaktır. Keza evlilik birliği dışında dünyaya gelen çocuğun anasının Türk vatandaşı babasının ise yabancı olması halinde çocuk yine Türk vatandaşı olacaktır. Bununla birlikte yine evlilik birliği dışında dünyaya gelen çocuğun anası yabancı, babası ise Türk vatandaşı ise, baba ile çocuk arasında soy bağının kurulması şartıyla çocuk Türk vatandaşlığı kazanabilecektir.

Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşlığının kazanılmasında ise, Türkiye’de doğan ve yabancı ana ve babasından dolayı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumdan itibaren Türk vatandaşı olmaktadır. Bununla birlikte hemen belirtmek gerekir ki Türkiye’de bulunmuş olan çocuk, Türkiye dışında doğduğuna dair herhangi bir emare olmadıkça Türkiye’de doğmuş sayılır. 

5. Türk Vatandaşlığının Yetkili Makam Kararıyla Genel Yoldan Kazanılması

Vatandaşlığın yetkili makam kararıyla kazanılması yolunda devlet, yabancıların toplumla entegrasyon sağlamasını amaçlamaktadır. Bu amaçla yabancıların vatandaşlık başvurusunda bulunduğu ülkede belirli bir süre ikamet etme şartını aramaktadır.

Genel yolla Türk vatandaşlığının kazanılması ilgili Kanunun 11. maddesinde düzenlenmiş olup uzun süreli ikamet izni ile Türk vatandaşlığının kazanılması olarak da bilinmektedir. Zira bu yolla vatandaşlığının kazanılmasında dikkat edilen en önemli husus, yabancının başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmiş olmasıdır. Bu beş yıl ikamet şartının ise hukuka uygun olarak sağlanması gerekmektedir. Yani söz gelimi yabancı bu yolla Türk vatandaşlığı kazanabilmek için uzun dönem ikamet izni, öğrenci ikamet izni ya da aile ikamet izni ile Türkiye’de beş yıl kesintisiz olarak ikamet etmiş olmalıdır.

Konuyla ilgi ayrıntılı bilgi almak için “Türk Vatandaşlığının Yetkili Makam Kararı ile Kazanılması” Başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

6. Evlat Edinilme Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 18 maddesi uyarınca; bir Türk vatandaşı tarafından evlat edinilen ve henüz ergin olmamış olan yabancı Türk vatandaşlığı kazanabilir. Bu noktada belirtmek gerekir ki, yabancının millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali de bulunmamalıdır. Aksi halde vatandaşlık başvurusunun reddi gündeme gelebilecektir.

7. Seçme Hakkı İle Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Türk vatandaşları belirli şartları taşıdıkları takdirde yetkili merciden çıkma izni talep etmek suretiyle Türk vatandaşlığını kaybetme imkânına sahiptir. Bu noktada hemen belirtmek gerekir ki, çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler mavi kartlı olarak bilinmekte ve münhasıran Türk vatandaşlarına tanınan haklardan da yararlanabilmektedir. Aynı şekilde bu kişilerin çocukları da Türk vatandaşlığına geçmemesi halinde ana ve/veya babalarının sahip olduğu haklara sahiptir. Bununla birlikte çıkma hakkı almak suretiyle Türk vatandaşlığından çıkan ana veya babaların çocuklarına seçme hakkı ile Türk vatandaşlığını kazanma imkânı da tanınmıştır. Zira bu çocuklar ana ve/veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını iradesi dışında kaybetmiş olduğundan kendilerinin “Türk vatandaşlığını seçme hakkı” vardır. Bu kişilerin ergin olduğu tarihten itibaren üç yıl içerisinde başvuruda bulunmak şartıyla Türk vatandaşlığını kazanabilmesi mümkündür.

Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden ana veya babaların çocukları Kanun’un 21. maddesi uyarınca Türk vatandaşlığını kazanabilmektedir. Bununla birlikte mavi kartlı ana babaların da genel yolla Türk vatandaşlığını kazanabilmesi mümkündür. Konuya ilişkin detaylı bilgi için “Mavi Kartlıların Yeniden Türk Vatandaşlığına Geçmesi” başlık makalemizi inceleyebilirsiniz.

8. İstisnai Olarak Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 12. maddesinde Türk vatandaşlığının kazanılmasında istisnai haller düzenlenmiştir.

MADDE 12 – (1) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla Cumhurbaşkanı kararı ile aşağıda belirtilen yabancılar Türk vatandaşlığını kazanabilirler.

a) Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler.

b) (Ek: 28/7/2016-6735/27 md.) 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 31 inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendi uyarınca ikamet izni alanlar ile Turkuaz Kart sahibi yabancılar ve bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu.

c) Vatandaşlığa alınması zaruri görülen kişiler.

d) Göçmen olarak kabul edilen kişiler.

(2) (Ek: 19/10/2017-7039/29 md.) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek hali bulunanların talepleri Bakanlıkça reddedilir.

Bu hüküm uyarınca; istisnai olarak Kanun’da belirtilen diğer şartları sağlamasa dahi bazı yabancılara Türk vatandaşlığına geçme hakkı tanınmıştır. Fakat hemen belirtmek gerekir ki, her halükarda yabancının millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamalıdır. İlaveten Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin Cumhurbaşkanı kararı gerekmektedir.

İstisnai yolla vatandaşlık kazanılmasına örnek olarak yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması verilebilecek olup bu konu hakkında detaylı bilgi için “Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.

9. Evlenme Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Bir Türk vatandaşı ile evli olan yabancının Türk vatandaşlığı kazanması mümkündür. Fakat belirtmek gerekir ki, Türk vatandaşı ile evli olmak doğrudan vatandaşlık hakkı vermemekte yabancının Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 16. maddesinde yer alan şartları taşıması beklenmektedir. Buna göre; evliliğin en az üç yıldır devam ediyor olması, çiftlerin aile birliği içinde yaşaması, yabancının aile birliği ile bağdaşmayacak faaliyetlerde bulunmamış olması gerekmektedir. İlaveten yine millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama, şartları da aranır.

Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin detaylı bilgi için “Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.

10. Sıkça Sorulan Sorular

Bu yazı yalnızca bilgilendirme amaçlı yayımlanmış olup, tüm hakları Kulaçoğlu Hukuk Bürosu’na aittir. İdare Hukuku mevzuatı ve özellikle de İdari Yargılama Usul Kanunu, diğer hukuk alanlarına nazaran daha ayrıntılı sayılabilecek kurallar içermekte olup, hak kaybına uğranılmaması açısından, herhangi bir işlem yapılmadan önce “İdare Hukuku” alanında hizmet veren avukatlardan hukuki destek alınmasını tavsiye ederiz.