Eşlerden birinin vefat etmesi ile sağ kalan eş ölen eşinin yasal mirasçısı olur. Sağ kalan eş, yasal miras hakkının yanı sıra evlilik nedeniyle eşlerin ortak sahip olduğu mallar üzerinde de alacak hakkına sahiptir. Dolayısıyla, sağ kalan eşin ve diğer mirasçıların miras paylarının belirlenebilmesi için öncelikle eşler arasındaki mal rejiminin tasfiyesi gerekir.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu gereğince, 01.01.2002 tarihinden itibaren evliliklerde edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanması gerekmekte olup, bu tarihten itibaren edinilen mallar ortak mal hükmündedir. Yasal mal rejimi olarak kabul edilen, edinilmiş mallara katılma rejimine göre evlilik birliğinin devamı süresince edinilmiş olan malların yarısı üzerinde diğer eşin alacak hakkı bulunmaktadır. Buradaki alacak hakkı eşin miras hakkından bağımsız olarak sahip olduğu haktır.
Mirasın paylaştırılması sürecinde, öncelikle bu alacak hakkı olan katılma alacağı, yani diğer eşin talep edeceği miktar, mirastan çıkarılır ve kalan net miras terekesi sağ kalan eş ile diğer mirasçılar arasında paylaştırılır.
Yazı İçeriği
- 1. Sağ Kalan Eşin Miras Payı
- 2. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Mal Rejiminin Tasfiyesi
- 3. Sağ Kalan Eşin Katılma Alacağı ve Terekenin Tasfiyesi
- 4. Sağ Kalan Eşin Aile Konutu Üzerindeki Hakkı
- 5. Sağ Kalan Eşin Ev Eşyaları Üzerindeki Hakkı
- 6. Boşanma Davası Devam Ederken Eşlerden Birinin Vefat Etmesi
- 7. Sağ Kalan Eşin Mirastan Yoksunluk Nedenleri
- 8. Mirasta Denkleştirmeye Tâbi Karşılıksız Kazandırmalar
- 9. Sağ Kalan Eşin Miras Payına İlişkin Örnek Tablolar
1. Sağ Kalan Eşin Miras Payı
Evliliğin ölümle sona ermesi durumunda, sağ kalan eş, vefat eden eşin yasal mirasçısı olarak kabul edilir. Ancak, sağ kalan eşin miras payı, diğer mirasçıların ait olduğu zümre (kan hısımı grupları) bağlı olarak değişiklik gösterir. Sağ kalan eş, miras bırakanın kan hısımı olmadığı için zümre mirasçısı olarak kabul edilmez. Bununla birlikte, sağ kalan eş, her zümre ile birlikte mirasçı olarak kabul edilir. Eşin miras payı hangi zümre ile mirasçı olduğuna göre değişmektedir. Buna göre eş;
Avukatla Online Görüş
Sağ kalan eşin miras payı konusunda online hukuki danışmanlık
1.1. Sağ Kalan Eşin Diğer Yasal Mirasçılarla Birlikte Mirasçı Olması
- Birinci zümre ile mirasçı ise miras payı terekenin 1/4’üdür.
(Birinci zümre mirasçılar miras bırakanın çocukları ve evlatlığıdır.)
- İkinci zümre ile mirasçı ise miras payı terekenin 1/2’sidir.
(İkinci zümre mirasçılar miras bırakanın anne ve babası ile kardeşleridir.)
- Üçüncü zümre başları ve onların çocukları ile birlikte mirasçı ise miras payı terekenin 3/4’üdür.
(Üçüncü zümre mirasçılar miras bırakanın büyükanne ve büyükbabası veya amca/hala/dayı/teyzesi şeklindedir.)
1.2. Sağ Kalan Eşin Tek Başına Mirasçı Olması
- Birinci ve ikinci zümrede kimse yoksa üçüncü zümrede de zümre başları ile onların çocukları da hayatta değilse, sağ kalan eşin miras payı terekenin tamamı olur.
- Eğer ne birinci zümrede ne de ikinci zümrede kimse yoksa ve üçüncü zümre başları ile onların çocukları da hayatta değilse, sağ kalan eşin miras payı terekenin tamamı olur.
2. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Mal Rejiminin Tasfiyesi
1 Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe giren Türk Medeni Kanunu, eşler arasında yasal mal rejimi olarak Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi’ni kabul etmektedir. Edinilmiş mallara katılma rejimi, kanunda sayılan haller veya eşlerden birinin ölümüyle sona ermektedir. Mal rejiminin sona ermesiyle birlikte, sağ kalan eş, vefat eden eşin evlilik süresince ve 01.01.2002 tarihinden itibaren edindiği malların yarısı üzerinde hak sahibi olur. Bu gibi durumlarda, sağ kalan eşin çalışıp çalışmaması, edinilen mala kendi geliri ile katkı sağlayıp sağlamaması gibi faktörlerin önemi bulunmamaktadır. Edinilmiş mallara katılma rejimi sayesinde, sağ kalan eş, bahsi geçen malların doğrudan yarı yarıya sahibi olarak kabul edilir.
Türk Medeni Kanunu’na göre, edinilmiş mallar özellikle aşağıdaki durumları kapsamaktadır:
- Çalışma karşılığı edinilen mallar: Bir eşin evlilik süresince çalışmasıyla kazandığı mallar, edinilmiş mallar olarak kabul edilir.
- Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurumları ödemeleri: Sosyal güvenlik kurumları veya sosyal yardım kuruluşları tarafından yapılan ödemeler, edinilmiş mallar kapsamına girer.
- Çalışma gücünün kaybı tazminatları: Bir eşin çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar, edinilmiş mallar arasında yer alır.
- Kişisel malların gelirleri: Bir eşin kişisel mal varlığından elde ettiği (kira, v.s.) gelirler, edinilmiş mallar kategorisine dahil edilir.
- Edinilmiş malların yerine geçen değerler: Edinilmiş malların satılması, takas edilmesi veya başka bir mal veya değerle değiştirilmesi sonucunda elde edilen değerler, edinilmiş malların yerine geçen değerler olarak kabul edilir.
Türk Medeni Kanunu’nda belirtilen bu örnekler, edinilmiş malların kapsamına giren temel durumları göstermektedir. Ancak, kanunda belirtilen diğer hükümler ve koşullar da göz önünde bulundurulmalıdır.
Konuya ilişkin detaylı bilgi için “Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Mal Paylaşımı” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
3. Sağ Kalan Eşin Katılma Alacağı ve Terekenin Tasfiyesi
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’na göre, eşler arasında aksine herhangi bir düzenleme yapılmadığı sürece edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır. Bu rejimde, evlilik birliği süresince edinilen mal varlığı değerleri hesaplanırken, eklenmesi veya denkleştirilmesi gereken değerler çıkarıldıktan sonra kalan artık değerin yarısı katılma alacağı olarak adlandırılır. Miras paylarının belirlenebilmesi için öncelikle katılma alacağının hesaplanması ve miras terekesinden çıkarılarak sağ kalan eşe verilmesi gerekmektedir.
Edinilmiş mallara katılma rejiminden kaynaklanan katılma alacağı, yasadan kaynaklanmakta olup, bu alacak bakımından, eşin çalışıp çalışmamasının veya malvarlığı edinilmesine katkıda bulunmasının herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Vefat eden eşin edinilmiş malları, bu mallara ilişkin borçlar düşüldükten sonra hesaplanır.
Sağ kalan eşin, katılma alacağı, miras bırakanın terekesinin öncelikli borçlarındandır. Bu nedenle sağ kalan eşin katılma alacağı terekeden çıkarıldıktan sonra, terekenin diğer mirasçılar arasında paylaştırılmasına geçilir.
4. Sağ Kalan Eşin Aile Konutu Üzerindeki Hakkı
Türk Medeni Kanunu’na göre, sağ kalan eş diğer yasal mirasçılardan farklı bir şekilde, aile konutu ve ev eşyaları üzerinde kendi miras payından mahsup edilerek intifa yada mülkiyet hakkı talep edebilir. Bu özel düzenleme, sağ kalan eşin mevcut yaşam standardını korumasını ve sürdürebilmesini amaçlar. Aynı zamanda, sağ kalan eşin konut güvencesi sağlanarak korunması ve geçimini sağlayabilmesi hedeflenir.
4.1. Sağ Kalan Eşin Aile Konutu Talep Şartları
Sağ kalan eşin aile konutunun intifa yada mülkiyet hakkı talep edebilmesi için gerekli şartlar:
- Eşler arasındaki mal rejiminin edinilmiş mallara katılma rejimi olması
- Edinilmiş mallara katılma rejiminin ölüm nedeniyle son bulması
- Sağ kalan eşin talepte bulunması
- Üzerinde hak talep edilen konutun ölen eşe ait olması
- Sağ kalan eşin katılma alacağına sahip olması
- Konut üzerinde hak tanınmasının sağ kalan eşin eski yaşantısını devam ettirmesi için zorunlu olması
- Aksine bir hukuki işlemin yapılmamış olması
4.2. Talep Edilebilecek Ayni Haklar
İntifa veya Oturma Hakkı
Türk Medeni Kanunu Madde 240/I hükmü gereğince
“Sağ kalan eş, eski yaşantısını devam ettirebilmesi için, ölen eşine ait olup birlikte yaşadıkları konut üzerinde kendisine katılma alacağına mahsup edilmek, yetmez ise bedel eklenmek suretiyle intifa veya oturma hakkı tanınmasını isteyebilir….”
Bu hükme göre, sağ kalan eş, yaşadığı sürece aile konutundan yararlanma hakkına sahiptir.
Mülkiyet Hakkı
Türk Medeni Kanunu Madde 240/III hükmü gereğince
“Haklı sebeplerin varlığı hâlinde, sağ kalan eşin veya ölen eşin yasal mirasçılarının istemiyle intifa veya oturma hakkı yerine, konut üzerinde mülkiyet hakkı tanınabilir.”
Bu hükme göre, sağ kalan eşe aile konutu üzerinde mülkiyet hakkı tanınabilmektedir. Kanun, sağ kalan eşin mülkiyet hakkını talep edebilmesi için haklı sebeplerinin olması gerektiğini belirtmektedir. Ancak, haklı sebeplerin ne olduğuna dair açıklama yapmamıştır. Bu nedenle, haklı sebeplerin her olaya özgü olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Haklı sebepler arasında, sağ kalan eşin eski yaşantısını sürdürebilmesi ve küçük çocuklarıyla birlikte kalması gibi durumlar öne çıkmaktadır.
Aile konutun sağ kalan eşe özgülenmesinin ilişkin detaylı bilgi almak için “Aile Konutunun Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
5. Sağ Kalan Eşin Ev Eşyaları Üzerindeki Hakkı
Sağ kalan eşin ev eşyaları üzerindeki hakkı, vefat eden eşin geride bıraktığı ve eşlerin evlilik birliği süresince birlikte kullandıkları ev eşyalarının kullanım ve mülkiyet hakkını içeren bir koruma sağlar. Bu hak, sağ kalan eşin vefat eden eşin ev eşyalarını kullanmaya ve mülkiyetini talep etmeye yetkili olduğunu ifade eder.
Türk Medeni Kanunu’na göre, sağ kalan eş, vefat eden eşin ev eşyaları üzerindeki haklarını talep edebilir. Bu hak, sağ kalan eşin maddi güvencesini sağlamak ve geçimini sürdürebilmesini temin etmek amacıyla düzenlenmiştir. Bu sayede, sağ kalan eş, vefat eden eşin ev eşyalarını kullanma hakkına sahip olur ve bu eşyaların mülkiyetini talep edebilir.
6. Boşanma Davası Devam Ederken Eşlerden Birinin Vefat Etmesi
Kural olarak eşlerden biri vefat ettiğinde sağ kalan eş, diğer eşin yasal mirasçısı olacaktır. Aynı şekilde, evlilik birliği içerisinde açılmış olan bir boşanma davası henüz kesinleşmeden bir eşin vefat etmesi durumunda da diğer eş mirasçı olarak kabul edilir. Ancak, boşanma davasının varlığı, eşlerin evlilik birliğini sona erdirmek isteği anlamına geldiği tartışmasızdır. Buradan hareketle, boşanma davasının mirasçılığa etki etmeyeceğinin kabulü halinde, eşlerden birinin diğer eşin kendisine mirasçı olmasını istemediği yönündeki muhtemel iradesi de adeta yok sayılmış olacaktır. Bu gerekçeyle Türk Medeni Kanunu’nda, vefat etmeden önce açılan boşanma davasının sürdürülme hakkı vefat eden eşin mirasçılarına tanınmıştır. Bu sayede, vefat etmiş eşin iradesi ve isteği göz önünde bulundurulmuştur.
Mirasçıların boşanma davasını sürdürmesinin amacı, evlilik birliğini sonlandırmak değil, evlilik birliği içerisinde kusurlu olan eşin tespitini sağlamaktır. Çünkü ölümle birlikte evlilik zaten sona ermiştir. Dolayısıyla, mirasçıların sürdürdüğü bu davanın hukuki niteliği, kusurun tespitinden ibarettir.
Sağ kalan eşin boşanmada ağır kusurlu olması, özellikle de zina, haysiyetsiz yaşam sürme gibi kusurlarının tespiti halinde yasal mirasçı olması engellenebilmektedir.
7. Sağ Kalan Eşin Mirastan Yoksunluk Nedenleri
Sağ kalan eş, genel olarak vefat eden eşin yasal mirasçısı olarak kabul edilir. Ancak sağ kalan eşin mirasçı olamayacağı durumlar da bulunmaktadır. İşte bazı öne çıkan durumlar:
- Mirastan feragat
- Mirasın reddi
- Boşanma davası ve kararı
- Sağ Kalan Eşin miras bırakanın ölümünde ağır kusurlu olması
8. Mirasta Denkleştirmeye Tâbi Karşılıksız Kazandırmalar
Türk Medeni Kanunu Madde 669/I hükmü gereğince
“Yasal mirasçılar, mirasbırakandan miras paylarına mahsuben elde ettikleri sağlararası karşılıksız kazandırmaları, denkleştirmeyi sağlamak için terekeye geri vermekle birbirlerine karşı yükümlüdürler…..”
Bu hükme göre, sağ kalan eş, miras bırakan eşinden sağlığında karşılıksız olarak elde ettiği menfaatleri terekeye iade etmekle yükümlüdür.
9. Sağ Kalan Eşin Miras Payına İlişkin Örnek Tablolar
Örnek 1: Miras bırakan öldüğünde geride eşi, annesi, bir çocuğu ve evlatlığının kızı kalmıştır.
| Eş | Çocuk | Evlatlığın Kızı | Anne | |
| Mal Paylaşımı Davası Açılmışsa | %62,5 | %18,75 | %18,75 | %0 |
| Mal Paylaşımı Davası Açılmamışsa | %25 | %37,5 | %37,5 | %0 |
Örnek 2: Miras bırakan öldüğünde geride eşi, babası ve kardeşi kalmıştır.
| Eş | Baba | Kardeş | |
| Mal Paylaşımı Davası Açılmışsa | %75 | %25 | %0 |
| Mal Paylaşımı Davası Açılmamışsa | %50 | %50 | %0 |
Örnek 3: Miras bırakan öldüğünde geride eşi, iki kızı, kendisinden önce ölen oğlunun üç oğlu ve halası kalmıştır.
| Eş | 1.Kız Çocuk | 2.Kız Çocuk | 1. Torun | 2.Torun | 3. Torun | Hala | |
| Mal Paylaşımı Davası Açılmışsa | %62,5 | %12,5 | %12,5 | %4,1 | %4,1 | %4,1 | %0 |
| Mal Paylaşımı Davası Açılmamışsa | %25 | %25 | %25 | %8,3 | %8,3 | %8,3 | %0 |
Avukatla Online Görüş
Sağ kalan eşin miras payı konusunda online hukuki danışmanlık
Merhaba
Benim babaannem ilk eşinden daireleri var, ikinci eşinin ilk eşinden olan çocuğu, babaannemin ilk eşinden olan dairelerden pay istiyor ve bunun için dava açtı.
Babaannemin ilk evliliğinden 2 oğlu 2. Evliliğinden 1 kızı bulunuyor, üvey dedem babaannemden bir yıl sonra vefat etti, ikisinin ortak yaşadığı ev ( üvey dedemin üzerine) yalnızca babaannemin ikinci evliliğinden olan kızının üstüne ve üvey dedemin ilk evliliğinden olan kızının üstüne görünüyor, babam ve amcam, babaannemin ilk evliliğinden olan çocukları bu daireden pay alamıyor mu?
Merhabalar bu soru ile ilgili cevabınızı tarafıma da iletebilir misiniz?
Babaannem bir dairesini ban vasiyet edecek.
Öğrenmek istediğim, ölümünün üstünden en fazla ne kadar geçince ben tapu çıkartabilirim?
Bu daireyi ne kadar zaman sonra üzerime yapabilirim?
Merhaba eşim 2017 yılında mefat etti 5 yaşında oğlum var sigortadan ben kan parası almadım mahkeme devam ettiği için o kan parasını eşimin ailesi alabilir mi benim yerime yoksa sadece ben ve oğlum mu alabiliriz …
2 kardeşi olan eşim 2014 de vefat etmişti. Ben 3 çocuğumla beraber oturuyorum. Bu ay eşimin bekar kardeşide vefat etti. Mirasında çocuklarımla diğer kardeşinİn yanında benim hissem de olacak mı ?
Merhaba , eşim vefat etti , çocuğumuz yok. Oturduğumuz evi evli iken aldık ,tapusu benim üzerime .. rahmetli eşimin annesi hayatta ve 4 kardeşi bulunuyor .bu durumda ailesinin bizim evimiz üzerinde hakkı var mıdır , var ise ne kadardır ? Evin değerini 1 milyon olarak hesap etsek mesela ? Teşekkürler
Meb eşimin ilk evliliğinden iki çocuğu var eşim evlilik öncesi edindiği malları vasiyetname ile tamamını bıraka bilir mi çocuklarına saklı pay hakkım var mı ne oranda
Erkek kardeşim çocuksuzken vefat etti. Eşi hala evlenmedi ve hala bizim soyadımızı taşıyor. Erkek kardeşimden kalan malları annem babam ve eşi ölümünden sonra paylaştılar. Babam veya Annem; ya da her ikisi de vefat ederse Erkek kardeşimin çocuksuz kalan eşi mirasa ortak mıdır?
Merhaba. Babamın ölümü ile bana miras kalmış olan mallardan eğer ben ölürsem eşim mirasçı olur mu? Yoksa sadece dedesinden kalanlar çocuklarımın hakkı mıdır?
Merhaba.
Çocuksuz karı kocanın herhangi biri öldüğünde kalan mal varlıklarının tümünün tek sağ kalan eşe geçmesi için ne yapmak gerekir? Çünkü birlikte çalışıp onca zorluğa beraberce katlandıklarından kimsenin aldıklarına, birkimlerine hazıra konması istenmez.
Şimdiden teşekkürler.
Merhaba
Babam dedemden önce vefat etti. Dedemde 5 yıl önce vefat etti. Babannem hala sağ. Miras paylaşımı yapılacak. Anneme mirastan payı düşermi acaba.
Eşlerin ortak yüzde elli-elli tapu sahibi olduğu konut için eşlerden birinin vefatı halinde diğer eşin kalan tapu hakkı üzerinde hakkı var mıdır ?
Çocuk yoksa, eşin mirası kime düşer?
Merhabalar ,
Şu şekilde bir sorum olacaktı. Babam, öz annemden boşandıktan sonra 2011 tarihinde başka birisiyle evlendi. Evlenmeden önce kişisel malları vardı ve evlendikten sonra bu kişisel malları satıp onların getirisiyle ve çalışıp üstüne para koyarak yeni mallar edindi. Şuanki mal varlığı kişisel midir yoksa edinilmiş mi ? İlgili mal varlığı alınırken ödenen miktar , önceki mal varlığından gelen miktar tarafından karşılanmıştır. Soruma cevap verebilirseniz çok sevinirim.
Saygılarımla,
Y.
Eşimle bu evlilikten çocuğumuz yok. Eşimle evlenmeden 1 dairesi vardı. Birde nikah olmadan beraberken 1 daire daha onun üstüne aldık. Diyelim ki eşim öldü. Bu 2 daireden bana düşecek miras hakkı ne kadardır?
Merhaba size bir sorum olacak,
babamın ilk evliliginden iki çocuğu (kardeşim) var. ilk eşi vefat ettikten sonra annemle evliliginden de biz iki kardeş dünyaya gelmişiz. Annemiz de ben 8 yaşında iken 1985 yılında vefat etmiş. Babamıza bizim annemizden 1/4 eş hakkı düştü. Babam da 2 yıl önce vefat etti. Soru; annemden babama sirayet eden 1/4 miras babam dan kime gider. 4 kardeşe eşit mi gider. yoksa mirasın geldiği annenin çocuklarına mı. yani bizemi. konuyu aydınlatırsanız sevinirim.
Babam vefat edeli 2 sene oluyor. İş yerine abim geçti. Abimden babamın kazancından bize de ver diyoruz ama sizin hakkınız yok diyor. İş yerini babam satın almıştı abimde annemde sizin hakkınız yok diyor. Mahkemeye versek, dava açsak, hakkımızı alamaz mıyız? (kendi çalışıyor diye az istiyoruz ama ona da yok diyor)
Merhaba,vefatından 3 ay önce babamın hesabımdan ATM ile yüklü çekimler yapılmış.kanser son evresinde olduğu için bu süreçte devamlı yatıyordu.banka kartı yeni eşinde duruyordu. Bu durumda hukuki Bi hak iddia edebilir miyiz.
LÜTFEN CEVAPLAR MISINIZ
Ölen eşin ilk evliliğinden olan çocuğu, ikinci (aynı zamanda ölmeden önceki) eşi ve bu evlilikten olan çocuklar arasında miras paylaşımı nasıl olur hayatta kalan eş vefat eden eşe ölmeden önce ihanet ediyorsa ve bu ihanet mahkeme esnasında kanıtlarla ispat edilirse davanın ve miras paylaşımının seyri değişir mi?
Merhaba, 2002′ den sonra edinilen bütün mallar babamın üzerinedir. annemin üzerinde herhangi bir mal yoktur. annemin vefat etmesi durumunda babamın üzerindeki mallardan kendi çocuklarına miras hakkı doğar mı?
Şimdiden teşekkürler.